فهرست نويسي در دوران اسلامي

Index Writing in the Islamic Era

اهميت كتاب در طول تاريخ بشر كتمان ناپذير است. نخستين خط شناخته شده در ايران باستان را «دين دبيره» - خطي كه اوستا بدان نگارش يافته است – دانسته اند. در نخستين متن هاي پارسي دري شواهدي موجود است كه موازين خاصي را براي كتاب و كتاب تاييد مي دارد. برخي از اسناد تاريخي نيز نشان مي دهد كه كتابخانه هاي گرانبها و بزرگي در قرون اوليه پس از اسلام در ايران وجود داشته است كه از جمله كتابخانه صاحب بن عباد، كتابخانه جاحظ، كتابخانه علم الهدي، كتابخانه رشيد و طواط، كتابخانه نوح بن منصور و نيز كتابخانه مدارس نظاميه در نيشابور و بغداد را مي توان نام برد. بموازات اهميت كتاب و كتابخانه، تدوين فهرست نيز براي كتابخانه ها امري ضروري شمرده مي شده است: كه از جمله اولين فهرست نويسي ها مي توان به كتاب الفهرست يا فهرست العلوم ابن النديم بغدادي اشاره كرد كه از سده هفدهم ميلادي در اروپا نيز شناخته شده بوده است. فهرست نامه هاي كتاب در زمينه فرهنگ و ادب فارسي حوزه-اي فراتر از جغرافياي ايران داشته است كه به عنوان مثال مي توان از فهرست نامه هاي متعددي در شبه قاره هند نام برد كه براي كتبي به زبان فارسي، عربي و اردو تهيه شده است كه در اين مقاله به تعداد زيادي از آنها اشاره شده است.

The importance and effectivness of book has been obvious for everyone during the history. Din Dabireh has been recognized as the primary book inscription in ancient Iran which was also the language of Avesta. In the First Dari Farsi texts some evidence were Found proving that there were some certain rules for the book and book inscription. Some of historical documents reveal that there had been many large and precious libraries in Iran in the First centuries after Islam, such as saheb Ebn Ebadʹs library, Jahezʹs library, Elmol Hodaʹs library, Rashid Vatvatʹs library, Noah Ebn Mansourʹs library and also the library of military school in Neishabour, and Baghdad. Therefore, index writing is also as important as book and book writing. We can name Alfehrest or Fehrestoloom by Ebn olNadim Baghdadi as an example Which has been Known in Europ Since Century. Index, writing in the Field of Persian Literature and culture went farther than Iran dominion. In this case we can name many of index writing in the India continent which has been provided for persian, Arabic, and Urdu books. In this essay we are going to indicate much of them.