تحليل موضوعي پروانه‌هاي ثبت اختراع مخترعان ايراني در پايگاه‌هاي بين المللي ثبت اختراع در فاصله سالهاي 2011-1976

Mapping Iranian Patents From 1976 To 2011 Based On International Patent Classification(IPC)

زمينه و هدف: پروانه‏هاي ‌ثبت اختراع به عنوان سنجه‌اي مناسب براي بررسي ميزان پيشرفت علم و فناوري، كشف پتانسيل لازم در كارهاي پژوهشي و ترسيم نقشه‌هاي دانش مدنظر هستند. هدف از پژوهش حاضر تحليل موضوعي پروانه‌هاي ثبت اختراع مخترعان ايراني در پايگاه هاي بين‌المللي ثبت اختراع در فاصله سال‌هاي 1976 تا 2011 بود. روش بررسي: روش پژوهش توصيفي- تحليلي بود كه به روش علم‏سنجي انجام گرفت. جامعه مورد پژوهش عبارت بود از كليه پروانه‌هاي ثبت اختراعي كه در فاصله سال‌هاي 1976 تا 2011 توسط مخترعان ايراني در پايگاه‌هاي بين‌المللي ثبت اختراع به ثبت رسيده بودند. ابزار گردآوري داده‌ها ليست كنترلي بود. داده‌ها با استفاده از روش‌هاي جستجوي خاص هر پايگاه بازيابي شده، سپس با توجه به پرسش‏هاي پژوهش تجزيه و تحليل نهايي بر روي آن‌ها صورت گرفت. يافته‌ها: يافته‏ها نشان داد كه 212 پروانه ثبت اختراع از مخترعان ايراني در اين پايگاه‌ها به ثبت رسيده است. ميانگين پروانه‌هاي ثبت اختراع ايران در اين پايگاه‌ها به ازاي هر سال، تقريباً 6 مورد بوده است. بيشترين پروانه‌هاي ثبت اختراع در حوزه موضوعي «شيمي، متالوژي» و كم‏ترين در حوزه «منسوجات، كاغذ» بوده‌اند. نتيجه گيري : در مجموع، سهم پروانه‌هاي ثبت اختراع ايراني از كل پروانه‌هاي به ثبت رسيده در اين پايگاه‌ها كم است. در فاصله سال هاي مورد بررسي تعداد پروانه‌هاي ثبت اختراع ايران در حال رشد بوده است. پروانه‌هاي ثبت اختراع ايران ثبت شده از لحاظ موضوعي داراي تمركز قابل ملاحظه‌اي بودند. پتانسيل كارهاي پژوهشي براي ثبت اختراع و نوآوري در حوزه‌هاي موضوعي «شيمي، متالوژي» بيش‏تر از ساير حوزه‌ها بوده است.

Background and Aim: Patents are used as indicators to assess the growth of science and technology in a given country or area. They are examined to determine the research potentials of research centers, universities, and inventors. This study aims to map the past and current trends in patenting activities with a view to understanding better and tracking the changing nature of science and technology in Iran. Materials and Methods: The patenting activity in Iran was investigated based on USPTO, WIPO, and Esp@cenet for the period 1976-2011. The researchers analyzed the affiliation of inventors, and collected patents having at least one Iranian inventor. The collected data were analyzed using Microsoft Excel. Results: Results showed that between 1976 and 2011, 212 patents were registered by Iranian inventors in the above-mentioned three databases. The average number of Iranian patents registered per year increased significantly from 25 in 1976-1980 to 119 in 2006-2011. It should be noted that the highest number of registered patents (27%) were in" chemistry, metallurgy" area of International Patent Classification, followed by "human necessities"(18%), and "performing operations; transporting"(15%). Conclusion: Overall, the proportion of Iranian inventors’ patents registered in databases is small. However, the figure shows a growth for the years under study. Iranʹs patents registered in databases have considerable subject concentration. Scientific areas are growing together, and there is more potential of research work and innovation in areas of "chemistry, metallurgy”, "Electricity" and "human needs". Key words: Patents, Iranian Invertors, Scientometrics, Content Analysis, Iran