بررسي تاثير دگرآسيبي بقاياي گياهان زراعي سرمادوست گندم، جو و چاودار بر درصد جوانه زني و رشد اوليه سورگوم (Sorghum bicolor )، سويا (Glycine max) و ذرت (Zea mays)

Study of stubble allelopathic effects of cool season crops (wheat,barley and rye) on seedling emergence and early growth of sorghum (Sorghum bicolor), corn (Zea mays) and soybean (Glycine max)

به منظور بررسي اثرات بقاياي گياهان سرمادوست گندم، جو و چاودار بر درصد جوانه زني و رشد اوليه گياهان زراعي كه در تناوب با آنها قرار مي گيرند، آزمايشي در آزمايشگاه تحقيقات بذر و گلخانه دانشكده علوم زراعي و دامي پرديس كشاورزي و منابع طبيعي دانشگاه تهران به صورت اسپليت پلات فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا شد. بقاياي گياهان زراعي سرمادوست (گندم، جو و چاودار) به عنوان عامل اصلي و در سطوح (3/5 ، 93/7 ، 55/10 گرم در كيلوگرم خاك ) همراه با شاهد (بدون بقايا) و گياهان زراعي (سويا، سورگوم و ذرت) كشت شده در گلدان ها به صورت فاكتوريل و به عنوان عوامل فرعي در نظر گرفته شدند. كليه صفات اندازه گيري شده (درصد جوانه زني، ارتفاع بوته، وزن خشك شاخه و برگ ، وزن خشك ريشه و نسبت وزن اندام هوايي به ريشه) تحت تاثير تيمارهاي آزمايشي قرار گرفتند. با افزايش مقدار بقاياي گياهي درصد جوانه زني گياهان مورد ارزيابي از يك روند كاهشي پيروي كرد. درصد جوانه زني بذور سويا از حساسيت بيشتري نسبت به دو گونه ديگر برخوردار بود و مواد آللوپاتيك آزاد شده از بقاياي تمامي گياهان زراعي منجر به كاهش معني دار درصد جوانه زني آنها نسبت به شاهد (بدون بقايا) گرديد. بيشترين اثرات آللوپاتيك بر ارتفاع بوته گياهان مورد ارزيابي در تناوب با چاودار و در گياه سويا مشاهده گرديد. وزن خشك شاخه و برگ گياهان مورد ارزيابي علاوه بر اينكه متاثر از نوع گياه زراعي بود، تحت تاثير مقادير مختلف بقايا نيز قرار گرفت. با افزايش مقادير بقاياي گياهي وزن خشك ريشه سويا بطور معني داري نسبت به ديگر گياهان مورد ارزيابي كاهش يافت و افزايش نسبت شاخ و برگ به ريشه گياه سويا همگام با افزايش مقادير بقاياي گياهي مشاهده شد.

In order to evaluation the allelopathic effects of cool season crops stubble on seedling emergence and early growth of sorghum, soybean and corn, an experiment was conducted in seed library research and greenhouse of College of Agriculture, University of Tehran in 2006. The experiment consisted of cool season crops as main plots, four stubble concentrations (5/3, 7/93, 10/55 and 0 (control) g/kg) and three crops (sorghum, soybean and corn) which were factorially assigned to the main plots. The experiment was arranged as a split plot factorial in a completely randomized block design with three replications. All traits (seedling emergence rate, plant height, shoot dry weight, root dry weight and shoot/root ratio) were affected by experimental treatments. By an increase in stubble concentration to 20 g/pot germination, percent of the studied crops significantly reduced. Germination of soybean was the most susceptible trait to allelopathic mater. Rye had the highest allelopathic effects on plant height of the studied crops. Root dry weight of soybean was significantly affected compared with that of corn and sorghum. The increase of stubble concentration led to the highest shoot/root ratio in soybean.