مطالعه اتنوبوتانيكي گياهان دارويي شهرستان كازرون: شناسايي، پراكنش و مصارف سنتي

Ethnobotanical Study of Medicinal Plants in Kazeroon, Iran: Identification, Distribution and Traditional Usage

مقدمه: شهر كازرون با مساحت حدود 4060 كيلومترمربع در 110 كيلومتري غرب شيراز واقع شده است. اين شهرستان به دليل وجود اقليم‌هاي متنوع، از نظر تنوع زيستي و گونه‌هاي گياهي منطقه‌اي حايز اهميت است. همچنين به دليل قدمت تاريخي و قرار داشتن در مسير كوچ عشاير، از نظر استفاده سنتي گياهان دارويي نيز نمونه‌اي بسيار بارز و شاخص مي‌باشد. هدف: شناسايي گياهان دارويي منطقه و استفاده از دانش وتجربه اهالي بومي براي معرفي خواص و موارد ناشناخته گياهان دارويي موردنظر مي‌باشد. روش بررسي: در سال‌هاي 1388 - 1385 فلور گياهان دارويي شهرستان مطالعه شد. با استفاده از نقشه جغرافيايي، روستاهاي منطقه شناسايي و تفكيك شدند. گياهان از نواحي مختلف جمع‌آوري شده و سپس شناسايي شدند. با به كارگيري تجارب افراد بومي، نحوه و زمان جمع‌آوري و خصوصيات دارويي گياهان در پرسشنامه‌هايي ثبت شد. نتايج: تعداد 91 گونه گياهي دارويي (87 جنس و 39 خانواده) در منطقه شناسايي و اطلاعات درماني گونه‌هاي مذكور ثبت شد. همچنين مشخص شد كه خانواده نعناييان (Lamiaceae) با 11 گونه و خانواده آفتابگردان (Asteraceae) با 9 گونه بيشترين تعداد گونه‌هاي دارويي را دارا مي‌باشند. بارهنگ (Plantago) با 3 گونه، بزرگترين جنس مي‌باشد. نتيجه‌گيري: گياهان دارويي در منطقه مطالعه شده مصرف سنتي گسترده‌اي داشته و بيشترين موارد به ترتيب در درمان ناراحتي‌هاي دستگاه‌ گوارش، گردش خون و دفع ادرار مشاهده شد. با توجه به فراواني و استفاده گسترده گياهان دارويي، بررسي‌‌هاي بيشتر مي‌تواند منجر به فراهم آمدن زمينه‌اي براي شناسايي اثرات درماني جديد گياهان منطقه شود.

Background: Kazeroon, with about 4060 km², is situated in the west of Shiraz (Fars province). This region is an important area which shows a great plant biodiversity. Also this ancient region is one of the most important human migration roads in Iran and so traditional usage of medicinal plant is a familiar therapeutic way for native people. Objective: The traditional usages of the medicinal plants of region were focused and therefore some beneficial information was gathered using native people questioning. Methods: Medicinal plant flora of region was studied during 2007-2009. All ancient villages were discovered using various geographical maps and then the vernacular information of plants and their usages were collected from well experienced people and finally the collected plants were identified scientifically. Results: 91 species (87 genera and 39 families) were reported from the rangelands around the Kazeroon. Lamiaceae, with 11 species, and Asteraceae with 9 species were the largest families respectively, and Plantago (Plantaginaceae) with 3 species was the largest genus in the medicinal flora of area. Conclusion: Medicinal plant species are used mainly in remediation of Digestive, Blood Transfer and Urinary system diseases respectively. Studied region shows high degree of species richness and its people are familiar with medicinal plants use. Therefore these traditional and local medicinal usage information of plants are more important and useful for future farmacological investigations.