تعيين محيط تشكيل سازند آغاجاري بر اساس رخساره‌هاي سنگي و عناصر ساختاري در برشي از جنوب خاوري سروستان، استان فارس

Identifying the sedimentary environments of the Aghajari Formation based on lithofacies and architectural elements in the southeastern Sarvestan, Fars Province

سازند آغاجاري، معروف به فارس بالايي، در سرتاسر زون زاگرس چين خورده توسعه دارد ضخامت اين سازند در برش نمونه در جنوب باختري ايران 2966 متراست. براي تعيين محيط رسوبي نهشته‌هاي اين سازند بر اساس رخساره‌هاي سنگي و عناصر ساختاري، برشي در جنوب خاوري سروستان در استان فارس به ضخامت 2266 متر انتخاب و مورد بررسي قرار گرفت. در اين برش، 17 رخساره سنگي و 6 عنصر ساختاري شناسايي گرديدند. رخساره‌هاي سنگي به دو گروه اصلي و فرعي تقسيم بندي شدند كه رخساره‌هاي سنگي اصلي شامل رخساره‌هاي دانه درشت Gh)، Gp، Gt، Gcm و (Gmg، دانه متوسط Sh)، Sp، St، Sl، Sm، Sr و (Ss و دانه ريز Fm)، Fl و (Fsm و رخساره‌هاي فرعي نيز دربرگيرنده رخساره‌هاي تبخيري و مخلوط آواري- كربناته هستند. عناصر ساختاري شناسايي شده نيز شامل عناصر CH، GB، SB، LA، SG و FF مي‌باشند. سازند آغاجاري بر اساس نتايج آناليز رخساره ها و عناصر ساختاري و تلفيق آنها با يكديگر، به سه بخش تقسيم گرديد. محيط‌ رسوبگذاري نهشته‌ها به ترتيب از بالا به پايين رودخانه مياندري گراولي، رودخانه مياندري گراولي-ماسه‌اي و رودخانه مياندري ماسه‌اي زودگذر تشخيص داده شد. از ساخت‌هاي مهم مشاهده شده در اين نهشته ها مي‌توان به طبقه‌بندي افقي، طبقه‌بندي مورب، لود كست، جهت يافتگي (ايمبريكاسيون)، دانه بندي تدريجي، آثار آشفتگي، آثار كنده شدگي و پر شدگي و ساختمان هاي توپي و بالشي اشاره كرد. جهت جريان ديرينه نهشته‌هاي اين سازند نيز با استفاده از شواهد صحرايي به دست آمده نشان دهنده جريان شمال باختري به جنوب خاوري در زمان تشكيل مي‌باشد. اين نتايج مي‌توانند در تفسير حوضه و بازسازي جغرافياي ديرينه در مقياس‌هاي محلي و ناحيه‌اي مورد استفاده قرار گيرند.

The Aghajari Formation, known also as Upper Fars, extends throughout the Folded Zagros and its thickness in the type section is about 2966 m. To determine the sedimentary environment of this formation according to the lithofacies and architectural elements, a section, with a thickness of 2266 m, was measured in SW of Sarvestan in Fars Province. In this section, 17 lithofacies and 6 architectural elements were identified. The lithofacies were divided into two groups: a major group and a minor group. The major group consists of coarse-grained (Gh, Gp, Gt, Gcm, Gmg), medium-grained (Sh, Sp, St, Sl, Sm, Sr, Ss) and fine-grained (Fm, Fl, Fsm) lithofacies and the minor group consists of evaporate and mixed carbonate-terrigenous lithofacies. The identified architectural elements are CH, GB, SB, LA, SG and FF. According to the evidences due to lithofacies analyses and architectural elements and their incorporation, The Aghajari Formation in the studied section was divided into three parts. The sedimentary environments of the above-mentioned deposits, from top to the bottom, are gravelly meandering river, sandy-gravelly meandering river and ephemeral sandy meandering river. The most important sedimentary structures are horizontal bedding, cross bedding, load-cast, imbrications, graded bedding, turbulence traces, scour and fill and ball and pillow structures. Using some of these structures, the palaeocurrent direction in the studied area is measured as NW-SE during sedimentation. These data can be used in the interpretation of the basin and reconstruction of the palaeogeography in the local and regional scale. Key words: sedimentary environment, meandering river, evaporative facies, cross bedding, ball and pillow structures.