بررسي پاسخ حكمت متعاليه به شبهه «ارتباط علم پيشين الهي و اختيار انسان»

An Inquiry into the Response of Transcendent Philosophy to the Erroneous Nation of "the Relationship between the Foreknowledge of God and Manʹʹs Free Will"

آموزه‏هاي ديني از آغاز تاكنون با چالش‏ها و شبهات گوناگون مواجه بوده است. برخي از اين شبهات طبيعي و معلول جولان فكري آدميان بوده و برخي معلول عناد مخالفان و غرض‏ورزان مي‏باشد. از جمله شبهات در عقايد ديني، مسيله «ارتباط علم پيشين الهي با اختيار انسان» است كه از ديرباز ذهن متفكران را به خود مشغول كرده است؛ يعني يكي از پرسش‏هاي جدي اين است كه آيا علم آغازين خداوند به افعال آدمي موجب سلب اختيار او مي‏گردد؟ در اين مقاله از روش تحليلي ـ توصيفي به بررسي پاسخ شبهه از ديدگاه حكمت متعاليه پرداخته‏ايم كه معتقدند علم ازلي خداوند به افعال انسان با وصف اختيار تعلق مي‏گيرد؛ يعني متعلق علم ازلي الهي افعال اختياري انسان است و در آخر، نتيجه گرفته شده كه علم پيشين الهي هيچ منافاتي با اختيار انسان ندارد و سبب جبري شدن افعال آدمي نمي‏گردد.

Since their beginning, religious doctrines have countered different challenges and erroneous ideas. Some of these ideas are natural and are ascribe to people’s agile mind and others result from people’s prejudice and opponentsʹ antagonism. Among these erroneous nations about religious beliefs is "the relationship between the foreknowledge of God and manʹs free will", which has long been the special concern of thinkers. In other words, the crucial question that arises is, "Does Godʹs foreknowledge of manʹs acts divest him of his free will"? The present paper provides a response based on transcendent philosophy to this allegation, and indicates that manʹs free act are the object of eternal Divine knowledge that is, object of eternal Divine knowledge is manʹs free acts. The paper points to conclusion that Godʹs eternal knowledge does not contradict manʹs free will and does not contribute to determinism of manʹs acts.