اثر كم آبياري بر انتقال مجدد و وزن خشك اندام هاي گياهي سه ژنوتيپ گلرنگ بهاره (Carthamus tinctorius L.)

Effect of insufficient irrigation on plant dry mater and remobilization in three spring safflower genotypes (Carthamus tinctorius L.)

به منظور بررسي تاثير كم آبياري بر درصد انتقال مجدد و وزن خشك اندام هاي گياهي سه ژنوتيپ گلرنگ بهاره (Carthamus tinctorius L.)، آزمايشي مزرعه اي در سال زراعي 87- 1386 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي بيرجند به صورت كر ت هاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي و با چهار تكرار انجام شد. كرت هاي اصلي شامل چهار سطح قطع آبياري (آبياري كامل، آبياري تا مرحله دانه بندي، آبياري تا مرحله گلدهي و آبياري تا مرحله تكمه دهي) و كرت هاي فرعي شامل سه ژنوتيپ گلرنگ بهاره (محلي اصفهان، اصفهان 28 و IL111) بود. نتايج نشان داد كه سه ژنوتيپ گلرنگ از نظر صفاتي مانند ماده خشك كل، وزن خشك اندام هاي مختلف گياه (برگ، ساقه و طبق) در دو مرحله گلدهي و رسيدگي، شاخص برداشت و درصد انتقال مجدد به سطوح مختلف قطع آبياري پاسخ هاي متفاوتي داشتند. با افزايش مدت زمان قطع آبياري از وزن خشك اندام هاي گياهي (برگ، ساقه و طبق) هر سه ژنوتيپ كاسته شد و ژنوتيپ IL111 نيز تحت شرايط آبياري تا مرحله تكمه-دهي بيشترين كاهش را در اين صفات دارا بود. همچنين با افزايش مدت زمان قطع آبياري سهم انتقال مجدد به طبق ها نيز افزايش يافت. در بين سطوح قطع آبياري، بيشترين و كمترين درصد انتقال مجدد مواد فتوسنتزي به ترتيب در شرايط آبياري تا تكمه دهي و آبياري كامل مشاهده شد. به علاوه خصوصيت ژنتيكي ژنوتيپ ها نيز در اين ميان نقش مهمي داشت و ژنوتيپ IL111 بيشترين ميزان درصد انتقال مجدد را دارا بود. با توجه به اين نتايج و اين كه انتقال مجدد مواد فتوسنتزي، يكي از عمده ترين روش هاي جبران كاهش حاصل از تنش خشكي در فتوستز جاري گياه است، يكي از نقاط قوت ارقام پاكوتاه جديد در مقايسه با ارقام قديمي در ميزان بالاي اين صفت مي باشد. بنابراين از اين طريق مي توان عملكرد را در شرايط خشكي انتهايي بهبود بخشيد.

In order to investigate the effect of insufficient irrigation on remobilization percent and plant dry mater in three spring safflower (Cartamus tinctorius L.) genotypes, a field experiment was conducted at Research Farm, Faculty of Agriculture, the University of Birjand, Iran, during 2008-2009, as a spilt plot arrangement based on randomized complete block design with four replications. Irrigation regimes (full irrigation (whole season irrigation), irrigation until grain filling, irrigation until flowering, and irrigation until heading-bud) and genotypes (Mahali Isfahan (a local variety), Isfahan 28 and IL111) were arranged in main plots and subplots, respectively. Results showed that three safflower genotypes had different responses to different irrigation regimes in terms of total dry matter; leaf, stem and head dry mater in flowering and maturity stages, harvest index and percent of remobilization. With increasing duration of irrigation disruption, plant dry matter in all genotypes reduced, and reduction in these criteria in IL111 was the highest under conditions of irrigation until heading-bud. Furthermore, the share of remobilization to heads was increased by increasing duration of irrigation disruption. Among disruption irrigation levels, the highest and the lowest percentage of remobilization were obtained in irrigation until heading-bud and full irrigation stages, respectively. Moreover, IL111 genotype due to has higher harvest index, early maturity and increased senescence of leaves had the highest percent of remobilization from stem and other leaves. Based on the results, remobilization is an important way to compensate drought stress effects; it can be a proper characteristic of semi-dwarf cultivars in comparison with old cultivars. Grain yield can improve by increasing sink capacity which increase remobilization under terminal drought stress.