اثر تاريخ كاشت بر مراحل رشد و عملكرد دانه و روغن سويا در منطقه اردبيل

Effects of planting time on the growth stages and oil and seed yield of soybean in Ardabil region, Iran.

به منظور بررسي تاثير تاريخ هاي مختلف كاشت بر مراحل رشد و عملكرد هاي دانه و روغن ارقام سويا، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اردبيل در سال 1388 به مرحله اجرا درآمد. در اين آزمايش عامل اول تاريخ كاشت، شامل چهار سطح ( 6، 15، 25 خرداد ماه و 5 تير ماه) و عامل دوم شامل رقم ويليامز و لاين L17 سويا بود. نتايج نشان داد كه بين تاريخ هاي مختلف كاشت از نظر صفاتي چون تعداد روز از كاشت تا ظهور اولين گل، از كاشت تا ظهور اولين غلاف، از كاشت تا شروع دانه بندي، طول دوره رويش، ارتفاع بوته، عملكرد دانه، درصد روغن و عملكرد روغن اختلاف معني‎داري وجود داشت. اثر متقابل تاريخ كاشت و رقم براي صفات مورد ارزيابي معني‎دار نبود. تاريخ هاي كاشت 6 و 15 خرداد از نظر صفات ارتفاع بوته، روز از كاشت تا ظهور اولين گل، روز از كاشت تا ظهور اولين غلاف و درصد روغن دانه بيشترين مقادير را داشته در يك گروه قرار گرفتند. از نظر طول دوره رويش، تعداد روز از كاشت تا شروع دانه بندي، عملكرد دانه و عملكرد روغن، تاريخ كاشت 6 خرداد بالاترين مقدار را نشان داد. نتايج نشان دادكه در منطقه اردبيل با تاخير در كاشت سويا به دليل برخورد با شرايط نا مناسب، گياه به پتانسيل بالقوه توليد خود نمي‎رسد و عملكرد محصول كاهش مي‎يابد. از اين رو تاريخ كاشت 6 خرداد ماه براي كاشت سويا در اقليم سردسير اردبيل مناسب تر از ساير تاريخ‎هاي كاشت بود.

In order to study the effects of different planting dates on growth stages and oil and seed yields of soybean varieties, an experiment was conducted as a factorial based on a randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station of Islamic Azad University, Ardabil Branch in 2009. The first factor was planting date at four levels (27 May, 5, 15 and 26 June) and the second factor was Williams variety and L17 line of soybean. The results showed that there were significant differences between planting dates for traits like plant height, days from sowing to first flowering, days from sowing to first pod initiation, oil percentage, seed yield, oil yield, growth period and days from sowing to seed formation. Interaction effects of planting date and varieties were not significant for all evaluated characteristics. Planting dates of 27 May and 5 June were not statistically different and were the same for plant height, days from sowing to first flowering, days from sowing to first poding and oil percantage. Planting date of 27 May had the highest values for seed yield, oil yield, growth period and days from sowing to seed formation. Results of this research showed that becaues of short growth period in Ardabil region, soybean could not reach to its potential yield and it seems that the planting date of 27 May is more suitable than other planting dates in Ardabil cold climate.