هرمنوتيك فلسفي و برنامه درسي

Philosophical Hermeneutics and the Curriculum

هرمنوتيك رشته‌اي نو ظهور در حوزه تفكّر مغرب زمين است كه پيشينه آن به نهضت اصلاح ديني و عصر روشنگري باز مي‌گردد. اين شاخه در دهه‌هاي اخير رونق يافته است و در كنار معرفت‌شناسي، فلسفه تحليلي و زيبايي‌شناسي، شان فلسفي ويژه‌اي احراز كرده است. به‌گونه‌اي كه مي‌توان ادّعا كرد از دهه هفتم قرن بيستم، هرمنوتيك به وجهه غالب تفكّر فلسفي معاصر غربي تبديل گشته و بر ديگر گرايش‌هاي نظري تفوّق يافته است. آنچه كه در مورد هرمنوتيك قابل توجّه است، گستره مباحث و تلقّي‌هاي متنّوع و گسترده از آن است. اين علم كه ابتدا تنها به‌عنوان روشي براي تفسير كتب مقّدس مورد استفاده قرار مي‌گرفت در قرن نوزدهم توسط ديلتاي به‌عنوان «روش‌شناسي خاصّ علوم انساني» در جهت ارتقاي اعتبار و ارزش اين علوم و همطراز كردن آنها با علوم تجربي معرّفي شد. امّا از اوايل قرن بيستم هرمنوتيك با تلاش‌هاي مارتين هايدگر تا حدّ يك مكتب فلسفي ارتقا پيدا كرد؛ مكتبي كه بر خلاف گذشته تنها به مقوله فهم متن و روش شناسي خاصّ علوم انساني محدود نشده و مطلقِ فهم را در دستور كار خويش قرار داده است. ورود هرمنوتيك به‌ عرصه برنامه درسي با تلاش‌هاي نظريه‌پردازان نو مفهوم گرايي چون پاينار، رينولدز، اسلتري و... امكان‌پذير گشته است. اگر چه مدّت زمان زيادي از ورود اين مكتب فلسفي به حوزه برنامه درسي نمي‌گذرد، امّا در همين مدّت كوتاه نيز حيطه‌هاي مختلفي چون نظريه‌پردازي برنامه درسي، پژوهش در برنامه درسي و برنامه‌ريزي درسي تا حد زيادي تحت تاثير آموزه‌هاي هرمنوتيكي قرار گرفته‌اند. اين مقاله در صدد است با مروري اجمالي بر تاريخچه و ريشه كلمه هرمنوتيك، شرايط برنامه درسي را از حيث نظريه‌پردازي، پژوهش و برنامه‌ريزي در حيطه هرمنوتيك فلسفي، با تاكيد بر ديدگاه‌هاي هايدگر و گادامر، مورد بررسي قرار دهد. نتيجه اين بررسي نشان مي‏دهد كه تحت تاثير اين مكتب فلسفي، نظريه‌پردازي، پژوهش و برنامه‌ريزي برنامه درسي ماهيّتي تكثّر‌گرا، ديالكتيكي و بافت محور خواهد داشت.

Hermeneutics is an emergent discipline in the western thinking school which dates back to religious amendment movement and the enlightment era. It has recently been in the spotlight and received an outstanding philosophical status along with epistemology, analytic philosophy, and aesthetics. Now, some scholars even boast that hermeneutics has taken over the stage of western philosophical thoughts since 1970s and has transcended other theoretical orientations.When we talk about hermeneutics, what stands out is how wide it covers the various ideas. While it was primarily considered just as a method for interpreting the holy books, but Dilthey gave it a new position by making it the exclusive methodology of the humanities. By this, Dilthey meant to promote the humanities and gave it a position as high as the natural sciences. Since the beginning of the 20th century, Martin Heidegger promoted the hermeneutics to a philosophical school, one that unlike the previous thoughts was not confined to a methodology for understanding the texts and exclusive methodology of the humanities. Hermeneutics was taken into the area of the curriculum by education neo-conceptualist theorists such as Pinar, Reynolds and Slattery. Although a new-comer, it has influenced areas like curriculum theorizing, curriculum research and development. In this paper, we try to examine the curriculum status in terms of theorizing, research and planning in philosophical hermeneutics with emphasis on Heidegger and Gadamer’ viewpoints through a glance in the roots and historical background of hermeneutics. The results indicated to what extent philosophical hermeneutics could influence curriculum theorizing and development. We concluded that according to philosophical hermeneutics, curriculum development and theorizing is a pluralistic, dialectical, and contextual entity.