طراحي، اجرا و ارزيابي برنامه آموزش مهارت‌هاي ارتباطي كارورزان با بيماران بر اساس الگوي سازمان بهداشت جهاني

Design , Implementation & Evaluation of an Educational Program on Improving the Communication Skills with Patient based on WHO in Interns

مقدمه: ارتباط موثر پزشك با بيمار نقش به سزايي در اتخاذ تدابير درماني اثربخش، كاهش استرس و جلب رضايت‌مندي بيماران دارد. شواهد حاكي از آن است كه بسياري از پزشكان به طور موثري با بيمار ارتباط برقرار نمي‌كنند. از اين رو پژوهش حاضر با هدف طراحي، اجرا و ارزيابي تاثير آموزش مهارت‌هاي ارتباطي كارورزان پزشكي با بيماران براساس الگوي سازمان بهداشت جهاني در دانشگاه علوم پزشكي اراك در سال 1389 انجام شد. روش‌ها: اين پژوهش مداخله‌اي در سال 1389روي تمامي كارورزان پزشكي (74 كارورز) در دانشگاه علوم پزشكي اراك انجام گرديد. مهارت ارتباطي كارورزان پزشكي با بيماران بر اساس چك ‌ليست و به روش مشاهده مستقيم، مورد ارزيابي قرار گرفت. سپس مرحله آموزش برنامه طراحي شده به روش ايفاي نقش براي كارورزان در دو نوبت ارايه گرديد و مجدداً مهارت آنان بررسي شد. چك‌ليست ارزيابي بر اساس الگوي مهارت‌هاي ارتباطي پايه پزشك با بيمار كه توسط سازمان بهداشت جهاني ارايه شده بود، طراحي گرديد. داده‌ها از طريق آزمون‌هاي آمار توصيفي (ميانگين و انحراف معيار) و آزمون تيمورد تجريه و تحليل قرار گرفت. نتايج: در اين پژوهش ميانگين كل نمره مهارت‌هاي ارتباطي كارورزان قبل از آموزش برابر 47/0±53/2 و پس از آموزش برابر با 34/0±25/3 (بر مبناي 4) بود كه از نظر آماري تفاوت معناداري بين آنها وجود داشت (3/10, t= 00/0p=). ميانگين نمره مهارت‌ ارتباط بين فردي كارورزان پزشكي با بيماران، قبل از آموزش 47/0±62/2 و بعد از آموزش 37/0±29/3 ،مهارت جمع‌آوري اطلاعات از بيماران قبل و بعد از آموزش به ترتيب 47/0±74/2 و3/0±24/3، مهارت ارايه اطلاعات به بيماران قبل و بعد از آموزش به ترتيب 39/0±42/2 و3/0±24/3، و مهارت‌ آموزش به بيماران، قبل از آموزش52/0±33/2 و بعد از آموزش 38/0±15/3 ارزيابي شد كه بيانگر اختلاف معنادار قبل و بعد از آموزش مهارت‌ها بود (00/0 p=t=). در اين پژوهش ارتباط معناداري بين اين چهار نوع مهارت ارتباطي كارورزان مورد ارزيابي با جنسيت آنان مشاهده نشد (00/0(p=). نتيجه‌گيري: ميانگين نمره كل مهارت ارتباطي كارورزان پس از آموزش ارتقاي قابل توجهي يافت. با توجه به نقش مهم مهارت‌هاي ارتباطي كارورزان با بيماران، بر لزوم تدوين برنامه آموزشي مهارت‌هاي ارتباطي پزشك با بيمار در كوريكولوم دانشجويان رشته پزشكي تاكيد مي‌شود و استفاده از تكنيك‌هاي اثربخش در ارتقاي سطح آموزش اين نوع مهارت‌ها ضروري شناخته مي‌شود.

Introduction: The effective relationship of physicians with patients has a significant role in effective treatment, reduces stress and establishes satisfaction in the patient. It was shown that many doctors fail to communicate with patients effectively. The aim of present research was designing, implementing, and evaluating the effect of training on improving the communication skills with patients in medical interns of Arak University of Medical Sciences based on the WHO pattern . Methods: This interventional research was done on 74 interns of Arak University of Medical Sciences in 2010. Communication skills of the subjects were directly observed and documented through using a checklist prepared according to basic communication skills developed by WHO. Validity and reliability of the checklist were confirmed. Then through role –playing, the subjects learned how to communicate effectively with patients. After training, their communication skills were checked again.. The data were analyzed using descriptive statistics and t test. Results:. The average score on communication skills before training and after it were 2.53±.47 and 3.25± .34 respectively, which showed a significant difference (P=0.00, t=10.3). The average scores on interpersonal communication skills & skill of obtaining information from & giving information to patients before and after education were 2.62± 0.47& 3.29± 0.37,2.74±0.47 & 3.24±0.3, and 2.42±0.39 & 3.24± 0.3 respectively . The average score on presenting information before and after training were 2.24±0.39 and 3.24 ± 0.3 and on educating patients 2.33 ± 0.52 3.15 ± 0.38, which indicated a significant difference between the scores before and after training(, p = 0/00).There was no significant difference between the scores of males and females(, p = 0/00). Conclusion: Interns’ scores were improved by training, significantly. It is recommended the medical curriculum be revised and some theoretical and practical courses relevant to communication skills accompanied by applying effective methods in teaching communication skills be planned for.