تاثير مورفولين بر حافظه و رفتار بازگشت به رودخانه در ماهي سفيد

The Effects of Morpholine on Imprinting and Homing Behaviour of Kutum (Rutilus firissi kutum )

امروزه روند رهاسازي بچه ماهيان سفيد در درياي خزر رو به افزايش است و رهاسازي قريب به 200 ميليون قطعه بچه ماهي،عامل توليد و صيدي سالانه معادل 17 هزار تن ماهي سفيد در درياي خزر است. استفاده از انواع محرك‌هاي سيستم بويايي و تقويت‌كننده‌هاي حافظه نظير مورفولين باعث تشديد فرايند به‌خاطرسپاري در ماهيان مي‌شود به‌نحوي كه روند بازگشت به محل‌هاي توليد مثلي و نوزادي را تسهيل مي‌كند.اين تحقيق به‌منظور بررسي تاثير مورفولين بر ضريب بازگشت ماهي سفيد‌ از سال 1384 تا 1387 در مركز تكثير و پرورش شهيد انصاري صورت پذيرفت. ماهيان مولد پس از انتقال به كارگاه (از رود خانه خشكرود) به‌صورت تركيبي تكثير شده و از لارو و بچه ماهيان حاصل براي انجام آزمايش‌ها استفاده گرديد. به‌منظور تعيين بهترين دز مورفولين، تعداد 5480 قطعه بچه ماهي با وزن 5-4 گرم انتخاب و 3 تيمار با سه غلظت 2-10×5، 5-10×5، 7-10× 5 ميلي‌گرم بر ليتر از مورفولين بر روي آن‌ها به‌كار رفته و حمام داده ‌شدند. بچه ماهيان با روش تگ‌هاي الاستومر علامت‌گذاري و از طريق رودخانه خشكرود به درياي خزر رهاسازي شدند. براي صيد ماهيان علامت‌گذاري شده درسال 1387 از تور ساليك استفاده گرديد. در طول صيد تعداد 505عدد ماهي سفيد صيد گرديد كه از آن ميان تعداد 34 عدد واجد تگ‌هاي الاستومر بودند. نتايج كلي نشان دهنده افزايش معني‌دار نرخ بازگشت به خانه2 ماهي سفيد به‌هنگام تاثيرپذيري از مورفولين (32/0 درصد) در مقايسه با شاهد (09/0 درصد) است (001/0P < ) نرخ بازگشت به خانه براي همه نمونه‌هاي رهاسازي شده در مجموع21/0 درصد محاسبه شد. نتايج در زمينه تاثيرپذيري بچه ماهيان از مورفولين حاكي از اختلاف معني‌دار در نرخ بازگشت به خانه است به‌طوري كه غلظت 5-10×5 ميلي‌گرم بر ليتر به‌عنوان موثرترين دوز (با نرخ بازگشت 62/0 درصد) تعيين گرديد (001/0P < ). درعين حال غلظت 2-10×5 ميلي‌گرم بر ليتر مورفولين داراي نرخ بازگشت به خانه 37/0 درصد و براي غلظت 7-10×5 نرخ بازگشت معادل 15/0 درصد است. در مجموع با استفاده از تكنيك تگ‌گذاري الاستومر، ضريب بازگشت شيلاتي3 ناشي از تاثيرپذيري از مورفولين در ماهي سفيد 7/6 در صد محاسبه گرديد. با توجه به نتايج حاصل و بررسي نرخ بازگشت در طي دوره 5 ساله رهاسازي ماهي سفيد در كشور (5 درصد ) مي‌توان به‌كارگيري اين تركيب در كار گاه‌هاي تكثير و بازسازي ذخاير ماهي سفيد را پيشنهاد كرد.

During the last two decades 200 millions of kutum fingerlings were released into the Caspian Sea Rivers annually which supported more than 17 thousand tons of catch yield. Retrieving agents were used by many researchers for homing behavior of fishes. To understand the effects of morpholine on kutum fisheries return rate, this project was conducted from 2004 to 2008 using elastomer tagging method for return rate evaluation. Brooders were selected from Khoshkrud River and breeding were done in Shahid Ansari hatchery, Rasht. Totally 5480 fingerlings (4-5g.) were used for determining the dose effects of morpholine (3 treatments: 5×10-7, 5×10-5, 5×10-2mg/lit) in return rate and homing of fishes. Totally, 505 fish were caught out of which 34 had visible implant elastomer (Abc) tags. Return rate was higher in morpholine treatments (0.32%) compared to controls (0.09%). Results revealed that there were significant differences between kutum return rates exposed with 5×10-5mg/lit (0.62 %) with other treatments i.e.: 5×10-7 (0.15%) and 5×10-2 (0.37%) during the experimental period (P < 0.001). There were significant differences in sex ratio [M(1.42): F(1)] in recaptured kutums in Khoshkrud River ( x2=6.4 ?= 0.05 df= 1).Recapturing rate was 6.7 % compare to recapture rate during last 5 year (5%) revealed that morpholine can be used for return rate enhancing in kutum fishes.