بررسي تنوع گونه‌اي گياهان آبزي ماكروفيت استان مازندران

Study of Species Diversity of Macrophytes in Mazandaran Province, Iran

اكوسيستم‌هاي آبي يكي از مهم‌ترين عرصه‌هاي زيستي است كه دربرگيرنده مجموعه‌اي از تاكسون‌ها و گونه‌هاي متنوع آبزي است. تخريب اين اكوسيستم‌ها، باعث از بين رفتن گونه‌هاي گياهي آبزي و موجودات وابسته به آن‌ها مي‌شود. تاكنون تحقيق جامعي در مورد تنوع گونه‌اي گياهان آبزي و عوامل موثر بر پراكنش آن‌ها در استان مازندران انجام نشده است. در اين تحقيق، تنوع گياهان آبزي در شرق و غرب استان مازندران در مرداب‌هاي دايمي، مرداب‌هاي فصلي، باتلاق‌هاي جنگلي و مزارع برنج بررسي شد. 30 رويش‌گاه بر روي نقشه استان تعيين گرديد و با استقرار 161 واحد نمونه‌برداري به روش سيستماتيك- تصادفي، تعداد 126 گونه شناسايي شد و فهرست همه گونه‌ها همراه با درصد پوشش هر گونه بر اساس سطح اشغال شده در هر كوادرات يادداشت شد. محاسبه و مقايسه تنوع گونه‌اي نشان داد كه تنوع گونه‌اي ماكروفيت‌هاي آبزي در شرق و غرب تابعي از گراديان رطوبت است. بر اساس روش دومارتن، آب و هواي غرب استان بسيار مرطوب و آب و هواي شرق مديترانه‌اي است. بر اين اساس شرايط مناسب براي رشد گياهان آبزي در غرب استان بيش‌تر است و تنوع گونه‌اي هم در مرداب‌ها و هم در مزارع غرب مقدار بالاتري را نسبت به تنوع گونه‌اي مرداب‌ها و مزارع شرق استان نشان مي‌دهد. در تحقيق حاضر با روش طبقه‌بندي دن‌هارتوگ1 و ولد2 براي گياهان آبزي، تنوع گياهان رطوبت‌دوست، گياهان مردابي و گياهان آبزي حقيقي نيز محاسبه شد. نتايج نشان مي‌دهد شاخص‌هاي تنوع گونه‌اي براي گياهان رطوبت‌دوست، بالاست. گياهان آبزي حقيقي بالاترين تنوع را بعد از گياهان رطوبت‌دوست داشتند و كم‌ترين تنوع در مورد گياهان مردابي مشاهده شد. نتايج نشان داد كه از نظر آماري بين شاخص تنوع گونه‌اي شانن در شرق و غرب و نيز بين گروه‌هاي گياهان رطوبت‌دوست، گياهان آبزي حقيقي و گياهان مردابي تفاوت معني‌داري وجود دارد (05/0(P < .

Aquatic ecosystems are the main biotic ecosystems that contain variety of plant species and their destruction result in the reduction of plant species diversity. In the present investigation, species diversity of aquatic plants in permanent, seasonal, forest wetlands and ricelands of the west and east of Mazandaran province was determined. First, 30 habitats were determined on the map and the total 161 samples, based on systematic-random sampling, were established. 126 species of aquatic plant of the habitats were collected and the cover of each species ,based on the area of quadrate that accupied by plants, was recorded. The results showed that species diversity of aquatic plants in the west and east is governed by the moisture gradient. Based on De Martonne classification system of climate, the west and east of Mazandaran province have wet and mediterranean climate, respectively. Therefore, the condition for the growth of aquatic plants in the west is more appropriate than in the east. Species diversity of wetlands and ricelands in the west was higher than that in the east. In this study, classification system of den Hartog & Veld for aquatic plants that classify them as hygrophytes, real aquatic and wetland species was applied and diversity indices for all three categories were calculated. The results revealed that diversity of hygrophytes is the highest among them and the real aquatic plants have higher species diversity than wetlands. T-test, based on Shannon index, showed significant differences between diversity of the west and east as well as between three group of macrophytes (P < 0.05).