تحول مفهوم عدالت و رابطه آن با سياست در گلستان سعدي

Changing the Concept of Justice & Its Relations with Politics in Golestan of Saadi

اين مقاله بر اين فرض محوري استوار است كه بسياري از آثار ادبي را نبايد آثاري صرفا ادبي و جداي از زمينه هاي اجتماعي و سياسي و ...تلقي كرد؛ بلكه آنها، در كنار ماهيت ادبي خود، دربردارنده محتوا و نكاتي از مسايل سياسي و اجتماعي عصر خود هستند و بايد آنها را بر اساس عوامل تاريخي و اجتماعيي كه بر نويسنده تاثيرگذار بوده است، مورد بررسي قرار داد. گلستان سعدي يكي از اين آثار است كه سرشار از مضامين اجتماعي و مفاهيم سياسيي ميباشد. يكي از اين مفاهيم سياسي عدالت است كه اتفاقا مهمترين مفهوم سياسي اي است كه ميتوان از متن گلستان(بويژه باب نخست آن) استخراج نمود. سعدي با فصاحت و بلاغتي زيبا به رابطه ميان حكومت و مردم بر مدار عدالت پرداخته است. اگرچه درك و فهم سعدي از عدالت بر مبناي دريافت رايج و متداولي است كه متفكران نظريه عدالت دارند و در اين زمينه نميتوان مدعي ابتكار و بداعت در گلستان بود (يعني اينكه نه او انديشمند سياسي است و نه گلستان كتابي سياسي) اما او بگونه اي تاثيرگذار اين مفهوم را در حكايات خود وارد نموده تا از اين طريق بتواند بر سلوك سياسي حكام و كردار و مناسبات جاري ميان مردم اثر بگذارد.

This article is based on the pivotal assumption that most of the literary works must not considered a merely literary apart from social, political and etc fields, but, aside their literary essence, they are including content and points of political and social issues of their era and they must be studied in accordance with historical and social factors which affected the author. Golestan of Saadi is one of the works full of social subjects and political concepts. One of the political concepts is justice which is the most important political concept may be extracted from Golestan (specially its first chapter). Saadi rhetorically engaged in relations between government and people on justice axis. Whereas, understanding and perception of Saadi from justice is based on common perception of thinkers of justice theory and we cannot claiming innovation in Golestan in this regard (it means that he is not a political thinker and Golestan is not a political book). But he inserted effectively this concept in his anecdotes, in order to could affect on political conduct of governors and current relations of people.