بررسـي مقاومـت ارقـام گنـدم به شتـه‌ي برگ يـولاف،Rhopalosiphum padi (Hem.: Aphididae).

Resistance of wheat cultivars to bird cherry-oat aphid, Rhopalosiphum padi (Hem.: Aphididae)

شته‌ي برگ يولاف، Rhopalosiphum padi (L.)، گونه‌ا‌ي چندخوار با انتشار كم و بيش جهاني است كه يكي از آفات مهم گندم و عامل اصلي انتقال ويروس كوتولگي زرد جو مي‌باشد. در اين تحقيق امكان وجود مقاومت در شش رقم گندم متداول در استان فارس شامل چمران، داراب 2، شيراز، قدس، مرودشت و نيك‌نژاد در مرحله‌ي رشدي 2 تا 3 برگي گندم در شرايط گلخانه‌اي و در دماي 5‌ ± ‌24 درجه‌ي سيلسيوس، رطوبت نسبي 5‌ ± 65 درصد و تحت نور طبيعي از طريق بررسي آنتي‌زنوز، آنتي‌بيوز و تحمل در قالب طرح كاملاً تصادفي مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج حاصل از تجزيه‌ي واريانس داده‌ها در آزمايشات آنتي‌زنوز نشان داد كه از نظر تعداد شته‌هاي جلب شده روي ارقام مختلف اختلاف معني‌داري وجود دارد (01/0 > P). بر اين اساس بيشترين و كمترين جلب تعداد شته‌ي كامل به‌ترتيب مربوط به رقم شيراز (71/0 ± 21) و داراب 2 (51/0 ± 6/11) بود. در آزمايشات آنتي‌بيوز از نظر تعداد نتاج توليد شده به ازاي هر حشره‌ي ماده نيز بين ارقام مورد بررسي تفاوت‌هاي معني‌داري مشاهده گرديد (01/0 > P) و مقدار متوسط آن روي ارقام نيك‌نژاد،‌ شيراز، قدس، مرودشت، چمران و داراب 2 به‌ترتيب 05/62، 84/55، 89/49، 63/47، 76/42 و 65/40 پوره بود. نتايج حاصل از آزمايش تحمل، نشان داد كه ارقام داراب 2 و چمران با كمترين نرخ خسارت (33/1) بالاترين حد تحمل و ارقام نيك‌نژاد و شيراز با بيشترين نرخ خسارت (67/3 و 00/3) پايين‌ترين حد تحمل را داشتند. نتيجه‌ي اين تحقيق نشان داد كه در مرحله‌ي رشدي 2 تا 3 برگي گندم از بين شش رقم گندم مورد مطالعه ارقام نيك‌نژاد و شيراز نسبت به شته‌ي برگ يولاف حساس، ارقام قدس و مرودشت نيمه‌مقاوم، و ارقام چمران و داراب 2 مقاوم مي‌باشند.

The bird cherry-oat aphid, Rhopalosiphum padi (L.), is polyphagous with a nearly worldwide distribution and known as an important pest of wheat and the main vector of barley yellow dwarf virus. In this study, the possibility of antixenosis, antibiosis and tolerance of six common wheat cultivars of Chamran, Darab 2, Shiraz, Ghods, Marvdasht and Niknezhad was investigated at 2-3 leaf growth stage in the Fars province, Iran. The experiments were conducted at 24 ± 5°C, 65 ± 5% R.H. and natural light in a greenhouse, using a randomized complete design. The analysis of variance in regard to the number of adult aphids attracted to each cultivar, was indicative of significant differences among the cultivars (P < 0.01). The highest (21 ± 0.71) and the lowest (11.6 ± 0.51) mean number of adult aphids attracted per plant was observed on Shiraz and Darab 2, respectively. The antibiosis test, based on nymphs per female was significantly different among the cultivars (P < 0.01) whose average values were 62.05, 55.84, 49.89, 47.63, 42.76 and 40.65 nymphs per female on Niknezhad, Shiraz, Ghods, Marvdash, Chamran, and Darab 2, respectively. The tolerance studies based on the damage index, showed that Chamran and Darab 2, with the lowest damage index (1.33), were the most tolerant cultivars while Shiraz and Niknezhad, with the highest damage indexes of 3.00 and 3.67 respectively, were the most susceptible cultivars. The cutivars Niknezhad and Shiraz are found to be susceptible, Ghods and Marvdasht partially resistant, and Chamran and Darab 2 resistant to the bird cherry - oat aphid.