محيط پژوهش در ايران و پيشنهاد اهداف و سياستهاي پژوهش در برنامه پنجم توسعه كشور

The Survey of Research Situation in Iran and Suggestion for Research Policies and Goals of Fifth Development Plan

پيش نياز تدوين هر برنامه ميان مدت و بلند مدت از جمله برنامه پنجم توسعه در بخش پژوهش نيازمند ترسيم دقيق مولفه هاي كمّي و كيفي وضعيت موجود است. به تعبير پژوهشگران شوراي بين المللي مطالعات سياست علمي (ICSPS) گام اول، تعيين پايگاه علم و فناوري هر كشور است. از اين رو، اين مقاله از همين مرحله آغاز و سپس، ايده هاي پيشنهادي براي اهداف و سياستهاي آينده تدوين شده است. اين مطالعه يك پيمايش از نوع اكتشافي در درون نظام آموزش عالي به منظور بهره گيري از ديدگاههاي مديران دانشگاهي است كه داراي يك نمونه گيري هدفمند و غير احتمالي است. در بخشهاي ديگري از اين مطالعه از بررسيهاي آماري براي بررسي وضعيت موجود استفاده شده است. يافته هاي اين مقاله در سه بخش به صورت خلاصه ارايه شده است: • ترسيم وضعيت كلان آماري پژوهش در ايران در سه گروه مولفه ها و شاخصهاي درونداد، فرايند و برونداد كه به همراه خود يك آسيب شناسي را به ارمغان آورده است؛ • تدوين ماتريس SWOT پژوهش در ايران از نگاه مديران دانشگاهي كشور؛ • فراهم شدن مجموعه اي از ايده هاي مدّون براي درج به عنوان اهداف و سياستهاي پيشنهادي بخش پژوهش در برنامه پنجم توسعه. با توجه به يافته هاي آماري، كشور ايران از نظر شاخص تراكم تحقيق و توسعه (R&D)در رديف كشورهاي داراي پايگاه مستقر علم و فناوري (گروه سوم) قرار مي گيرد، اما از نظر شاخصهاي اقتصادي ديگر يك پله عقب تر است. اين مسيله گسست بين پژوهش و توليد را در ايران نشان مي دهد. هر چند آهنگ رشد كمّي شاخصهاي پژوهش [بجز بودجه پژوهش] نسبتاً خوب بوده است، امّا عدم توازنهايي در اين زمينه مشاهده مي‌شود. مجموعه پيشنهادهاي مراكز علمي كشور نشان مي دهد كه آنان همچنان پيگيري سياست نفوذگرا را در عرصه علم و فناوري بر سياست ماموريت گرا ترجيح مي دهند.

Introduction: The Prerequisite of Compilation of every mid – and long term plan, such as research part of fifth development plan of Iran, needs considering precisely the quality and quantity elements of current situation (ICSPS). According to the study of international council of science policy, the first step is determining the "science and technology base" for every country. So, this article begins from this stage and next compiles ideas for future policies and goals. Materials and Methods: The essay is an exploratory survey in higher education system in Iran to compile university managers’ opinion by intentional and non-probability sampling method. Document also uses statistical surveys for studying current situation. Results: The findings are summarized in 3 sections: ? Description of the macro statistical situation of research in Iran in 3 groups: input, process and output indices. ? Compilation the SWOT matrix for research according to the opinion of Iranian University managers. ? Providing compiled ideas, and for goal setting in fifth development plan of Iran. Conclusion: According to the statistical findings; by considering R&D density index, Iran has an independent science and technology base (group c), but noticing other economic indices, it is in the group B (countries that have essential factors of S and T). This problem shows separation among research and production in Iran. Although the growth of quantitative research indices, (except research budget) is fairly good, but we see some budgeting imbalance. The collection of suggestion in scientific centers in Iran shows that the manager of these centers prefer "influential policy" over "mission policy" in science and technology. Keywords: Research, Research Environment, Research Policy, Fifth Development Plan, Iran.