منزلت اخلاق پژوهش در كتاب‌هاي روش تحقيق به زبان فارسي: بررسي انتقادي

The status of research ethics in Persian books on research methods;A critical assessment

انتظار مي‌رود كه ضوابط اخلاق پژوهش، مانند پرهيز از سرقت علمي، سوگيري در تحليل، و دستكاري داده‌ها يا نتايج، در كتاب‌هاي روش تحقيق آموزش داده شود. پرسش اصلي اين تحقيق آن است كه آيا به اين انتظار پاسخ داده شده است؟ نگارنده كتاب‌هاي روش تحقيق را كه به زبان فارسي تاليف شده‌اند، بررسي كرد و آنها را در پنج گروه گنجاند. برخي از اين آثار اساساً فرآيند تحقيق را امري فني دانسته، از طرح اخلاق پژوهش دوري كرده‌اند. شماري ديگر نيز اخلاق پژوهش را تنها به مثابه صفات شخصي پژوهشگر دانسته، از پيش كشيدن مسايلي كه پژوهشگر در فرآيند تحقيق با آنها مواجه مي‌شود، غفلت يا خودداري كرده‌اند. پيشنهاد اساسي نويسنده، پس از تحليل اين آثار، آن است كه در كتاب‌هاي روش تحقيق، فصلي مشخص به اخلاق پژوهش اختصاص داده شود و در آنها طي پنج محور مسايل اخلاق پژوهش مورد بحث قرار گيرد.

Academic circles have believed that science and ethics cannot be separated, so the students are taught to learn research ethics and apply the rules of ethical conduct in their term papers and theses or dissertations. From this point of view, the writer of this paper conducted a research on the research books that are written in Persian, to discover the amount of presence of research ethics in these books and the coverage of the issues facing the students in the process of their research. The result shows that the positivistic approach concerning the distinction between facts and value is still dominant in most of these educational books, and they have not freed themselves from this positivistic heritage. In the end, the writer has proposed a solution for overcoming this ethical and educational problem.