روش سنتي تبديل چوب (الوارگيري) در جنگل؛ توليد، هزينه‌ها و افت آن (مطالعه موردي: بخش نمخانه)

Traditional Wood Processing (Lumber) Method in Forest; Production, Costs and Value Loss (Case Study: Namkhaneh District)

در ايران به‌دليل نبودن حداقل زيرساخت‌هاي ضروري در جنگل‌هاي شمال، سيستم سنتي به منظور حمل چوب‌هاي تبديل شده توسعه يافت. درختان قطور پس از قطع در پاي كنده، سرشاخه زني، بينه بري، به قطعات كوچك‌تر مانند الوار، تراورس، كاتين و غيره تبديل و حمل مي‌شوند. به منظور ارزيابي اين سيستم، مرحله تبديل (الوارگيري) در دو پارسل بخش نمخانه جنگل خيرود مطالعه شد. اهداف اين پژوهش عبارت بودند از: مطالعه زماني عمليات تبديل سنتي (الوارگيري) گرده‌بينه، برآورد و محاسبه نرخ توليد و هزينه، ارايه‌‌ مدل رگرسيوني پيش‌بيني زمان تبديل و تعيين افت چوب و كاهش ارزش آن. معادله رگرسيون چند متغيره زمان تبديل سنتي به‌دست آمده در اين پژوهش به‌صورت تابعي از متغير قطر و طول گرده‌بينه مي‌باشد. در اين پژوهش ميزان توليد ساعتي تبديل سنتي گرده‌بينه بر اساس حجم چوب‌آلات به‌دست آمده با در نظر گرفتن زمان‌هاي تاخير و بدون آن، به‌ترتيب برابر 69/0 و 93/0 مترمكعب در ساعت است. با افزايش قطر، تعداد چوب‌آلات توليد شده به صورت رابطه تواني افزايش مي‌يابد. هزينه واحد توليد بر‌اساس حجم گرده‌بينه تبديل شده با احتساب زمان‌هاي تاخير و بدون احتساب آن، به‌ترتيب برابر 245950 و 183140 ريال بر مترمكعب به‌دست آمد. با افزايش قطر هزينه واحد توليد چوب تبديل شده به‌صورت يك تابع نمايي كم شونده مي‌باشد. ميانگين زمان يك سيكل كار تبديل سنتي (الوارگيري) گرده‌بينه با در نظر گرفتن زمان‌هاي تاخير و بدون آن، به‌ترتيب برابر با 30 دقيقه و 35 صدم ثانيه و 22 دقيقه و 6 صدم ثانيه است. به‌طور ميانگين درصد افت چوب 24/34 درصد به‌ازاي حجم گرده‌بينه تبديلي است.

Lack of forest management plan and forest road network caused that the traditional tree felling and processing was developed in Hyrcanian forest. In this system, trees are felled, limbed and topped motor-manually. Felled trees are processed with chainsaws into lumber and/or pulpwood. In order to evaluate this system, lumber processing was studied in two compartments of Namkhaneh district in Kheyroud forest. Objects of this study were time study of lumber processing, estimating productivity and costs, developing regression model, and obtaining wood waste and value loss. Factors affecting on regression model of lumber processing were dbh and log length. The hourly productions of lumber processing, based on production of lumber, with and without delay time were 0. 69 m3/h and 0.93 m3/h, respectively. Number of produced lumber in this method increased exponentially in relation to dbh. The unit cost of lumber processing with and without delay time were 245950 and 183140 Rials/m3, respectively. The unit cost of lumber processing decreased exponentially when dbh increased. Average cycle time of the lumber processing with and without delay was 30.35 and 22.06 minutes, respectively. Value losse associated with log degrade averaged 34.24 percent per processed log volume.