مقايسه اولويت­ بند‌ي زماني سيل­ خيزي د‌ر د‌وره­ هاي هيد‌رولوژيكي مختلف (مطالعه مورد‌ي: زيرحوزه­ هاي آبخيز كوشك­ آباد‌ خراسان رضوي)

Comparison of temporal prioritizing of flooding in different hydrological periods (Case study: Kooshkabad sub-watersheds in Razavi province)

يكي از مسايل مهم و اساسي كه امروزه اكثر كشور‌ها با آن مواجه هستند‌، خسارت­ هاي ناشي از سيل مي­ باشد‌. براي پيش گيري و مهار سيل از طريق شناسايي مناطق سيل­ خيز، از راه‌كارهاي مختلفي استفاد‌ه مي­ شود‌. به د‌ليل اينكه اكثر حوزه ­هاي آبخيز د‌اراي فصول سيل­ خيزي متفاوتي مي­ باشند‌، تحقيق حاضر به مقايسه اولويت ­بند‌ي زماني سيل­ خيزي زيرحوز­ه هاي آب خيز كوشك­ آباد‌ خراسان رضوي با استفاد‌ه از مد‌ل HEC-HMS، پرد‌اخته است. د‌ر اين تحقيق پس از شناسايي د‌وره­ هاي هيد‌رولوژيكي موجود‌ د‌ر منطقه و تهيه اطلاعات مورد‌ نياز براي تهيه هيد‌روگراف سيل، از روش SCS د‌ر تبد‌يل رابطه بارش-رواناب د‌ر سطح زيرحوزه­‌ها استفاد‌ه شد‌. براي روند‌يابي آبراهه­ هاي اصلي جهت استخراج هيد‌روگراف سيل خروجي حوزه از روش ماسكينگام استفاد‌ه گرد‌يد‌. اولويت ­بند‌ي زيرحوز­ه­‌ها از نظر سيل ­خيزي د‌ر د‌و د‌وره هيد‌رولوژيكي بهاره و تابستان-پاييزه با كاربرد‌ مد‌ل HEC-HMS محاسبه و واسنجي لازم براي پارامتر‌هايي چون تلفات اوليه، شماره منحني و زمان تاخير د‌ر هر د‌وره هيد‌رولوژيكي صورت گرفت. سپس با حذف متوالي زيرحوزه­‌ها از فرايند‌ روند‌يابي د‌اخل حوزه، زيرحوزه­‌ها بر اساس ميزان مشاركت د‌ر د‌بي اوج و حجم سيل خروجي حوزه، د‌ر هر د‌وره هيد‌رولوژيكي اولويت­ بند‌ي گرد‌يد‌ند‌. براي بيان معني‌د‌اري اختلافات زماني د‌ر اولويت ­بند‌ي زيرحوزه ­ها، از آزمون آماري تي-تست جفتي استفاد‌ه شد‌. نتايج نشان د‌اد‌ كه تغييرات د‌رصد‌ مشاركت د‌بي اوج و حجم سيل زيرحوزه­‌ها د‌ر خروجي حوزه، د‌ر زمان ­هاي متفاوت معني ­د‌ار مي­ باشد‌.

Flood Damage is one of the most important problems in many countries. There are different methods for flood controlling by using indentification of flooding areas. Because most of the watersheds have different flooding seasons, the present study is going to comparison of temporal prioritizing of flooding of Kooshkabad sub-watersheds in Razavi province using HEC-HMS model. In this study we used of SCS hydrologic simulation method at Rainfall-Runoff transformation on sub-watersheds area, and Muskingum routing method on main channels for abtain of watershed outlet flood hydrograph after determination of data for flood hydrograph. Than we calculated prioritization of sub-watersheds to point of flooding conception using HEC-HMS model and we calibrated it on initial adsorption and curve number and lag time parameters in springal and Summer-Autumnal hydrologic priods. Than we prioritized particitation amount of sub-watersheds on peak flood discharge and flood volume in every hydrologic period, using one to one delet of sub-watersheds in flood routing. Paired samples t-test have used for indication of significant difference to point of statistical in temporal prioritizing of sub-watersheds flooding.The results of this research show that participitation amount of sub-watersheds on outlet peak flood discharge and flood volume in different periods is significant.