آموزش هوش هيجاني و اثربخشي آن بر كاهش پرخاشگري نوجوانان پرخاشجوي

Emotional intelligence training and it’s effectiveness on modification of aggressive adolescents

هدف از پژوهش حاضر بررسي تاثير آموزش هوش هيجاني بر پرخاشگري نوجوانان پرخاشجوي بود. روش پژوهش از نوع تجربي (طرح پيش‌آزمون ـ پس‌آزمون) با گروه كنترل بوده است. بدين منظور، ابتدا از بين مدارس راهنمايي ناحيه 5 آموزش و پرورش شهر مشهد به روش خوشه‌اي تصادفي چند مرحله‌اي يك مدرسه و از آن تعداد 100 دانش آموز به روش تصادفي ساده انتخاب شدند. آن‌گاه پرسشنامه خشم نلسون و همكاران(2000) اجرا و تعداد 20 دانش آموز كه نمره بالاتري گرفته بودند به عنوان پرخاشجوي غربال شدند و به صورت تصادفي ساده به دو گروه آزمايش و كنترل تقسيم شدند. آزمودني‌هاي هر دو گروه قبل و بعد از برنامه آموزش هوش هيجاني، پرسشنامه هوش هيجاني شات و پرسشنامه خشم نلسون را كامل كرده و به گروه آزمايش به مدت 10 جلسه برنامه آموزش هوش هيجاني آموزش داده شد. جلسات آموزش براساس الگوي چهار بخشي ماير و سالوي (1997)، شامل: مباني نظري هوش هيجاني، به كارگيري و ابراز هيجان و مديريت هيجان ارايه شد. نتايج نشان داد كه بين هوش هيجاني و پرخاشگري نوجوانان پرخاشجوي، همبستگي منفي معني‌داري وجود دارد (562/0-=r). همچنين آموزش هوش هيجاني به بهبود آن و مولفه‌هاي مربوطه شامل: تنظيم، ارزيابي و بيان و به كارگيري هيجان منتهي مي‌شود (05/0p < ). به علاوه آموزش اين صفت بر پرخاشگري و مولفه‌هاي آن شامل: پرخاشگري بدني، ناكامي و ارتباط با همسالان در نوجوانان تاثير معني‌داري دارد (05/0p < ). بنابراين مي‌توان نتيجه‌ گرفت كه نه تنها هوش هيجاني با پرخاشگري نوجوانان داراي همبستگي منفي است، بلكه آموزش آن باعث افزايش معني‌دار توانايي شناسايي و مديريت هيجان شده، پرخاشگري را كاهش داده و مي‌تواند رويكردي در آموزش و درمان آنان ‌باشد.

Purpose of this study was to investigate the effectiveness emotional intelligence training on reducing hostility of aggressive adolescences. Research method was experimental (pre test-post test method) with a control group. 100 students were randomly selected from Mashhad schools by a clustered random sampling method. The students answered to Nelson anger questionnaire (2000). 20 students who get the Nelson anger questionnaire top scores, screened as aggressive students and divided randomly into two experimental and control groups. Both groups have completed the "Schutte emotional intelligence questionnaire" and also "Nelsonʹs anger inventory" as pretest step. Then, experimental group participated in 10 sessions of emotional intelligence training. Training session based on Mayer and Salovey(1997) four section model included: emotional intelligence theoretical bases; emotional identify; expression, using and management of emotion. Results of Pierson correlation coefficient showed that there was a significant negative correlation between emotional intelligence and aggression in aggressive adolescences (r = -0.562). There was a meaningful difference between two control and experimental groups in their performance on the emotional intelligence parameters including regulating, acknowledge, expression and applying emotions (p < 0.05). Moreover the training of emotional intelligence reduced adolescents’ aggression and its elements including physical aggression, frustration and communication with peers (p < 0.05). In conclusion, it would be claimed that the emotional intelligence not only has significant negative correlation with aggression, but also, the training of EQ can significantly increase emotional regulation, acknowledge, expression and management abilities. Emotional intelligence training may be used as a new tool in adolescent education and treatment.