بررسي اپيدميولوژي حيوان گزيدگي و علل تاخير در درمان پيشگيرنده در شهرستان طبس بين سال‌هاي 1389-1385

Epidemiologic Survey of Animal Bites and Causes of Delay in Getting Preventive Treatment in Tabbas during 2005-2010

سابقه و اهداف: هاري از جمله بيماري‌هاي كشنده در انسان و ديگر پسنانداران است. با توجه به عدم كنترل كامل بيماري در حيوانات اهلي و وحشي در كشور ما هنوز هم احتمال بروز بيماري وجود دارد. هدف اين مطالعه بررسي همه‌گير شناسي هاري و حيوان گزيدگي و علل تاخير در گرفتن درمان پيشگرنده در شهرستان طبس طي سال‌هاي 1389-1385 مي‌باشد. روش بررسي: پژوهش حاضر از نوع توصيفي مقطعي بوده كه در آن از اطلاعات موجود 480 مورد فرد حيوان‌گزيده مراجعه كننده به واحدهاي هاري شهرستان طبس در طي سال هاي 1389-1385 استفاده گرديد. فاكتورهاي مربوط به بيمار، فاكتورهاي مربوط به مكان زندگي، فاكتورهاي مربوط به زمان گزيده شدن، وضعيت جراحت، محل گزش مورد بررسي قرار گرفتند. جهت تحليل داده ها، از آمار توصيفي شامل شاخص هاي توصيفي، و از تحليل رگرسيون لوجستيك جهت سنجش اثر متغيرهاي مورد نظر بر تاخير در دريافت درمان پيشگيرنده از هاري استفاده گرديد. تحليل به كمك نرم افزار SPSS نسخه 18 انجام گرفت. يافته‌ها: از مجموع 480 مورد بررسي شده، 413 نفر (86%) مرد و 67 نفر (14%) زن بودند. 6/54% (262 نفر) حادثه حيوان گزيدگي را در شهر و 4/45% (218 نفر) آن را در روستا تجربه كرده بودند. بيشترين موارد گزش به ترتيب مربوط به سگ (1/63%) و گربه (3/27%) بوده است. بيشترين گزش در مشاغل، محصل 107 نفر (3/22%) و آزاد 98 نفر (4/20%) بود. ميانگين و انحراف معيار زمان تاخير در دريافت واكسن ضد هاري 8/1±5/6 ساعت بوده است. مهمترين عوامل تاثير‌گذار در داشتن يا نداشتن اين تاخير عبارت بودند از سن (98/0OR=، 99/0-74/0CI:)، ساعت حادثه (06/1OR=، 12/1-01/1CI:)، گزش اندام تحتاني (31/5OR=،33/6-8/3CI:)، سابقه واكسيناسيون (39/0OR=، 68/0-21/0CI:)، داشتن مراقبت اوليه توصيه شده براي زخم (75/6OR=، 8/8-4/4CI: ) و نوع حيوان (17/4OR=، 5/6-34/3CI: ). نتيجه‌گيري: با توجه به ميزان بروز نسبتا بالاي حيوان‌گزيدگي در اين شهرستان لزوم كنترل حيواناتي مانند سگ و گربه از طريق آموزش به قشر آسيب پذير مانند نوجوانان و صاحبان آنان و هماهنگي بين بخشي براي از بين بردن حيوانات ولگرد بيش از پيش بايد مورد توجه قرار گيرد. با توجه به هزينه تحميل شده ناشي از هر مورد حيوان‌گزيدگي به سيستم مراقبت بهداشتي لازم است اقدامات پيشگيري كننده جهت جلوگيري از گزش در اولويت قرار گيرند.

Background: Rabies is one of the fatal diseases in human and other mammals. With regard to lack of full control of the disease in wild and domesticated animals, There is stillt the possibility of incidence of the disease in our country. The aim of this study was to determine the epidemiology and causes of delays in getting treatment for rabies and animal bites in the city of Tabas during 2005-2010. Method: The present research is a descriptive cross-sectional study in which, the existing information for 480 bitten subjects referring to Tabas rabies units during 2005-2010 was used. Patient-related factors, factors related to location, factor related to the time of being bitten, the wound status as well as bite status were studied. The descriptive statistics, including descriptive indicator was used to analyze the data, and the logistic regression analysis was used to measure the effect of considered variables on delay in receiving preventive treatment of rabies. The analysis was performed using SPSS version 18. Result: Out of 480 bitten persons, 413 individuals (86%) were male and others 67 (14%) were female. Totally 54.6% (262 cases) of animal-bite incidents were in the city and 45.4% (218) had experienced it in the rural areas. The cases were mostly related to dog bites (63.1%) and cat bites (27.3%) respectively. Most bites had occured for 107 students (22.3%) and 98 (20.4%) for others. Mean and standard deviation of delay time in receiving the anti-rabies vaccines was 6.5±1.5 hours. The most offective factors in delaying or notdelaying were age (OR = 0.98, CI: 0.74-0.99), time of accident (OR = 1.06, 1.01-1.12), bite of the lower extremities (OR = 5.31, CI: 3.8-6.33), history of vaccination (OR = 0.39, CI: 0.21-0.68), having primary care recommended for the injury (OR = 6.75, CI: 4.4-8.8) and animal type (OR = 4.17, CI: 3.34-6.5). Conclusion: Regarding the relatively high incidence of animal bites in this county, the necessity of controlling animals such as dogs and cats through training vulnerable individuals such as adolescents as well as animal owners and intersectional coordination to eliminate the straying animals should be more considered. Because of the imposed cost sustained by health system care for any bite, the preventive measure should be considered as priority.