ارزيابي توزيع فضايي مدارس ابتدايي شهر اسلام‌شهر با استفاده از GIS

تحليل مقر و موقعيت فضاهاي آموزشي و چگونگي مكان يابي آن‌ها از نظر بهداشتي، ايمني و امنيت، دسترسي، ساختارهاي فضايي و كالبدي، عوامل اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي مي‌تواند ما را در بررسي علل ضعف و قوت تحصيلي دانش‌آموزان و ارتقا كيفيت آموزشي جامعه ياري دهد. توجه به شعاع دسترسي دانش‌آموزان به مدارس، چگونگي همجواري مكان‌هاي آموزشي در ارتباط با ساير كاربري‌ها، تعداد دانش‌آموزان در كلاس و مدارس در مقايسه با آستانه‌هاي استاندارد و ... از جمله مواردي هستند كه امروزه به‌خصوص در تحليل‌هاي جغرافيايي با استفاده سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي((GIS مورد توجه برنامه‌ريزان شهري مي‌باشد هدف اصلي پژوهش تعيين بهترين مكان براي مدارس ابتدايي شهر اسلام‌شهر با استفاده از GIS مي باشد. روش كار در اين پژوهش به گونه ايي است كه پس از مطالعه مفاهيم نظري موضوع شرايط موجود مدارس ابتدايي از نظر محل قرارگيري مورد بررسي قرار گرفت و با ارزيابي مدل‌هاي مختلف مكان‌يابي مدل هم‌پوشاني شاخص ها و عمليات انطباقي انتخاب گرديد. براي اين منظور ابتدا مدل مفهومي، ضوابط موثر در مكان يابي مدارس ابتدايي شهر مشخص شد و پس از آنكه معيارهاي مكان‌گزيني مدارس ابتدايي شهر اسلام‌شهر (شعاع پوششي، جمعيت و تراكم آن، نزديكي به‌شبكه معابر(دسترسي‌ها)، و كاربري اراضي(همسايگي‌هاي سازگار و همسايگي‌هاي ناسازگار) مشخص و اطلاعات مرتبط با هريك از آنها آماده گرديد. در ميان مدل‌هاي ارزيابي تصميم‌گيري چند معياره از مدل فرايند AHP ، جهت محاسبه وزن (ضريب اهميت) معيارها و زير معيارها استفاده گرديد. سپس لايه هر يك از معيارها با فرمت Rastery از جمله لايه فاصله هر يك از كاربري‌ها، شعاع پوششي مدارس ابتدايي موجود نزديكي به شبكه معابر و لايه تراكم جمعيت تهيه گرديد. هر يك از آن‌ها با توجه به زير معيارهايش با استفاده از وزن مورد نظر طبقه بندي گرديد يعني هر 5 ضابطه سطح اول، بر اساس وزن هاي مربوط به خود با روش Index Overlay تلفيق گشته و نقشه نهايي مدارس ابتدايي شهر اسلام‌شهر با توجه به وزن آن‌ها و به ترتيب اولويت مشخص گرديد.

proper locations’ Finding for schools has always faced with great difficulties and controversy in different parts of our country. More attention to effective factors in location finding of schools in relation to urban life in different parts of our country would make the use of modern and computer systems. The main purpose in this study is determining of best locations for primary schools in Islamshahr. In order to gain this goal, first, conceptual model, effective criteria in primary schools’ site selection (coverage radius, population and it density, proximity to pathway network (accesses), land use (neighborhood compatible and incompatible)) are specified and their information are provided. In the next stage, analytic hierarchy processing model (AHP) for weight calculation of criteria are used. Then, each of criteria layers, in land use distance layer (compatible and incompatible neighborhood), radius coverage of existent primary schools, proximity to pathways network and population density layer are provided in Raster format. Each of criteria, with attention to it sub criteria are classified with use from it weight. It means that each five criteria of one level, is overlaid by it weight with Index overlay method and final map of primary schools are gained. In GIS environment, spatial distribution and location and function radius of existent primary schools are analyzed in Islamshahr. Consequently, regions that were out of existent primary schools coverage radius, are specified. Then the new sites of primary schools are proffered by used hierarchy processing model and it Compilation with GIS ability for regions that were out of existent primary schools coverage radius. Results reveal that existent primary schools in Islamshahr are not enough for covering of all of this city and more than 35 percent of Islamshahr Area are out of coverage radius the new sites of schools are proffered.