حقوق بيماران و چالش‌هاي قضايي

Patients Rights and Judicial Challenges

در اصطلاح حقوقي، حقّ قدرتي است كه از طرف قانون به شخص داده مي‌شود و در فقه در همين معني كلمه سلطه را به كار مي‌برند. حق به اين معني داراي ضمانت اجراست و آن را حق تحقيقي و حقوق موضوعه و حقوق مثبته نيز گفته‌اند. (جعفري لنگرودي، 1376 ش.، ص 21) مطابق اصل 19 قانون اساسي جمهوري اسلامي «مردم ايران از هر قوم و قبيله كه باشند، از حقوق مساوي برخوردارند و رنگ، نژاد، زبان و مانند اينها سبب امتياز نخواهد بود». در اصل 29 قانون مذكور نيز آمده است: «... نياز به خدمات بهداشتي و درماني و مراقبت‌هاي پزشكي به صورت بيمه و غيره، حقّي است همگاني. دولت مكّلف است طبق قوا نين از محّل درآمدهاي عمومي و درآمدهاي حاصل از مشاركت مردم خدمات و حمايت‌هاي مالي فوق را براي يك يك افراد كشور تامين كند». حقوق بيماران از جمله موضوعات مهمّ حوزه حقوق پزشكي مي‌باشد و هرچند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي اقدام به تصويب منشور حقوق بيماران نموده است، اما نواقص موجود در مفاد منشور و خصوصاً عدم تامين ضمانت اجراهاي موثر قانوني، نمي‌تواند مشكلات و معضلات بيماران دردمند را پاسخگو باشد؛ مضافاً اين‌كه مشكلات ناشي از نقض حقوق بيماران توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و سازمان نظام پزشكي به عنوان متوليان اصلي سلامت جامعه و حافظان حقوق بيماران، نهايتاً در دستگاه قضايي متجلي مي‌گردد و اين حوزه را با چالش‌هاي خاصي روبه‌رو مي‌سازد كه در اين مقاله ضمن بيان اين چالش‌ها اقدام به ارايه راهكارهاي علمي و عملي جهت رفع مشكلات مذكور شده است.

In the legal terminology, right is a power that is given to a person by the law and for this meaning the word Solteh is used also in Feqh (Islamic Jurisprudence). Right, in this meaning, enjoys the sanction and has also been referred to as the vindicatory right, statutory rights and positive rights (Jaʹafari Langeroudi, 1997, p.21). Under Article 19 of the Constitution of the Islamic Republic, "People of Iran, from any ethnicity and tribe enjoy equal rights and the color, race, language, etc will not cause any privilege." Also, Article 29 of the aforesaid Act states: "…want of health and medical services and medical care in the shape of insurance, etc is a universal right."The government is obliged, under laws to supply above services and financial supports to each individual in the country out of public revenues and the revenues obtained from the peopleʹs contribution." Patientsʹ rights are among the important topics in the area of the medical law and although the Ministry of Health, Treatment and Medical Education has approved the Charter of Patientsʹ Rights, but the existent deficiencies in the Charterʹs contents and especially, failure to secure effective legal sanctions may not respond to the suffering patientsʹ problems. Moreover, the problems caused by the breach of the patientsʹ rights by the Ministry of Health, Treatment and Medical Education, Medical Council and Forensic Medicine Organization as the main authorities for the health of the society and maintainers of the patientsʹ rights will eventually appear in the judicial system and will cause also this field to encounter its own challenges. In this paper, while explaining these challenges, scientific and practical approaches have been presented to resolve the above problems.