مطالعه ي ژنتيكي و ميكرومورفولوژيكي خاك هاي يك كاتنا در منطقه‏ي ياسوج(مطالعه ي موردي: منطقه‏ي دشت روم)

Study of Genesis and Micromorphology of Soils along a Catena in Yasouj Region (Case Study: Dasht-e-roum Plain)

اين مطالعه به منظور بررسي اثر پستي و بلندي و آب زيرزميني بر تشكيل و تكامل خاك يك كاتنا در منطقه‏ي ياسوج صورت گرفت. خاك ها در دامنه اي از زهكشي خوب در بالاي شيب تا زهكشي بسيار ضعيف همراه با سطح ايستابي بالا در پايين شيب قرار داشتند. شش خاكرخ در واحدهاي مختلف فيزيوگرافي حفر، تشريح و نمونه برداري گرديدند. نمونه هاي دست نخورده به منظور تهيه مقاطع نازك و مشاهدات ميكروسكوپ الكتروني تهيه گرديدند. نتايج نشان دادند كه انحلال و انتقال كربنات ها و تشكيل كربنات كلسيم ثانويه؛ خروج اكسيدهاي آهن و منگنز از كاني ها و توزيع آنها؛ آبشويي و انتقال رس در خاكرخ، مهمترين فرايندهاي ژنتيكي صورت گرفته در اين كاتنا بوده است. بيشترين ميزان تخليه كربنات از سطح خاك در فيزيوگرافي هاي اراضي پست و دشت مرتفع صورت گرفت. كربنات هاي ثانويه در انواع ميكريت و اسپاريت، كريستال هاي سوزني شكل، نودول و اشكال سيتومورفيك مشاهده شدند. انبساط و انقباض خاك در نتيجه‏ي دوره هاي تر و خشك ممكن است دليل تخريب پوشش هاي رسي در برخي از افق هاي آرجيليك باشد. پديده هاي متفاوتي مرتبط با اكسايش و كاهش آهن و منگنز در طول كاتنا در نتيجه‏ي اختلاف در پستي و بلندي و سطح بالاي آب زيرزميني مشاهده گرديد.

This study was conducted in order to investigate the effect of topography and groundwater on soil genesis along a catena, in Yasouj region. Soils ranged from well drained at the top of the slope to poorly drained with a high water table, at the base of the slope. Six soil profiles in different soil physiographic units were dug, described and sampled. Undisturbed soil samples were collected for micromorphiligical and electron microscopy studies. The results exhibited that carbonate dissolution, translocation and formation of secondary carbonates; removal of Fe-Mn oxides from mineral and their distribution in soil matrix as well as clay eluviation were the main soil genesis processes along the catena. The highest amount of carbonate depletion from soil surface was noticed in lowland and plateau physiographic units. Secondary calcium carbonates were observed as micrite and sparite crystals, needle shaped nodules and cytomorphic types. The shrink/swell characteristics on wetting and drying cycles may be the main factor explaining destruction of the clay coatings in some argillic horizons. Fe-Mn oxides exhibited different redoximorphic features along the catena as affected by topography and groundwater level.