مطالعه و بررسي روشهاي شكستن خواب بذر و اندازه‌گيري شاخص‌هاي جوانه‌زني بر جمعيت‌هاي مختلف بذر كماي ايراني (Ferula persica var. persica)

Study and research seed dormancy methods breakage and measurement of germination indices in different population seed of Ferula persica var. persica

كماي ايراني (Ferula persica var. persica) گياهي دارويي، بومي ايران و متعلق به تيره چتريان (Apiaceae) است. بذرهاي اين گياه داراي دوره خواب طولاني مي‌باشد بنابراين كوتاه كردن دوره خواب و افزايش ميزان جوانه‌زني بذرها توسط روشهاي آزمايشگاهي مي‌تواند در احياي اين گياه موثر باشد. از آنجا كه تيمار سرمادهي و خيساندن بذرها جهت شكستن زود هنگام خواب بذر در بيشتر جنسهاي تيره چتريان مفيد است، لذا در اين تحقيق كه در سال 1388 انجام گرفته است، بعد از اندازه‌گيري درصد خلوص بذرها اثر فاكتورهاي سرمادهي مرطوب، سرمادهي خشك و همچنين شستشوي بذرها قبل از سرمادهي بر روي پنج جمعيت كماي ايراني به صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي در چهار تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج حاصله نشان داد كه در فاكتورهاي مورد بررسي، قوه ناميه و شاخص‌هاي مرتبط به آن (متوسط جوانه‌زني روزانه، سرعت جوانه‌‌زني روزانه و متوسط زمان لازم براي جوانه‌زني) تفاوت معني‌داري را از لحاظ آماري در سطح احتمال يك درصد نشان مي‌دهند. در مورد اثرات متقابل، تيمار F4Z0 (بذر F4 در تيمار سرمادهي مرطوب بدون شستشو) نسبت به ساير تيمارها، قوه ناميه بالاتري داشته و تعداد روز تا رسيدن به حداكثر درصد سبز، كمتري دارد. همچنين درخصوص شاخص سرعت جوانه‌زني روزانه كه مربوط به تعداد روز براي جوانه‌زني تك بذر مي‌باشد تيمارهاي F4Z0 و F5Z0 داراي كمترين سرعت و بيشترين مقدار مي‌باشند. در مورد اثرات ساده، بهترين روش شكستن خواب بذر در اين گونه، سرمادهي مرطوب مي‌باشد و شستشوي مداوم بذرها قبل از كشت به جهت از بين بردن پوشش بذر اثر مثبتي برجوانه‌زني نداشته است.

Ferula persica var. persica is an Iranian endemic medicinal plant that belongs to Apiaceae family. Seeds of this plant have a long period of dormancy. Therefore, experimental methods, which decrease seed dormancy period, could be effective in the seed germination rate and also in revival of the plant. Since the treatment of cold and soaking is beneficial for seed dormancy breaking of other Apiaceae plants, thus the effect of humid chilling, dry chilling and seed brushing before chilling evaluated on five population, Ferula persica var. persica in form of completely randomized factorial with four replication. After measuring the percentage of seed purification, data analysis revealed that the Vitality and its related indices (Mean Daily Germination, Daily Germination Speeds and Mean Time Germination) show a significant difference in one percent probability level in the three mentioned factors .In case of the interplay, the treatment F4Z0 (the seed of F4 in the humid chilling without brushing treatment) showed higher vitality and less MDG than the other treatments. In case of DGS index, the F4Z0 and F5Z0 have the least speed and the most quantity. In case of the simple affects, humid chilling was the best method for breaking seed dormancy in this species. Since repetitive brushing of the seeds before planting results in destroying their coating, thus it doesnʹt have a positive effect on Germination.