تاثير تيمار كردن بذر با پلي اتيلن گلايكول و رژيم هاي آبياري بر عملكرد، اجزاي عملكرد و روغن دانه كنجد

Effect of Seed Treatment with PEG and Irrigation Regimes on Yield, Yield Component and Yield Oil of Sesame (Sesame indicum L.)

با توجه به نقش روغن كنجد در تغذيه و همچنين محدوديت منابع آب و اثر آن بر توليد و عملكرد روغن كنجد، آزمايشي به منظور بررسي اثر تيمار بذر و رژيم هاي آبياري بر عملكرد، اجزاي عملكرد و درصد روغن كنجد به صورت طرح كرت هاي خرد شده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در سال 1388 انجام شد، در كرت هاي اصلي رژيم هاي آبياري (50، 60، 70 و 80 درصد تخليه آب قابل دسترس گياه از خاك) و در كرت هاي فرعي تيمار بذر (اسموپرايمينگ با محلول 2- بار پلي اتيلن گلايكول و بذر تيمار نشده به عنوان شاهد) قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل تعداد روز از كاشت تا سبز شدن، 50 درصد گلدهي، نيام بندي، رسيدگي فيزيولوزيك، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه، عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و عملكرد روغن بودند. نتايج نشان داد كه رژيم هاي آبياري تاثير معني داري بر تعداد روز تا سبز شدن،50 درصد گلدهي، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه و عملكرد بيولوژيك ندارد. تيمار بذر بر تمامي صفات مورد مطالعه بجز تعداد روز تا 50 درصد گلدهي، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك و شاخص برداشت تاثير معني داري داشت. اثر متقابل رژيم آبياري و تيمار بذر تنها بر صفات وزن هزار دانه و عملكرد روغن معني دار بود. بيشترين عملكرد دانه و روغن در رژيم آبياري 50 درصد تخليه رطوبتي و كمترين آن در رژيم آبياري 80 درصد تخليه رطوبتي مشاهده شد. همچنين بيشترين عملكرد دانه و روغن در حالت اسموپرايمينگ و كمترين آن در حالت شاهد (بذر پرايم نشده) بدست آمد. رژيم آبياري 50 درصد تخليه رطوبتي با اسموپرامينگ بيشترين وزن هزار دانه و عملكرد روغن و رژيم آبياري 80 درصد تخليه رطوبتي در حالت بذر تيمار نشده كمترين عملكرد روغن را داشت. به طور كلي نتايج اين پژوهش نشان داد كه اسموپرايمينگ با محلول 2- بار پلي اتيلن گلايكول با 70 درصد تخليه آب قابل دسترس مناسب ترين تيمار در رقو كنجد مورد مطالعه بود.

The role of sesame oil in human nutrition is clear and water limitation decreases production and oil yield of sesame. This study was conducted to evaluate the effects of seed treatment and irrigation regimes on sesame yield, yield component and oil percentage. A split-plot arrangement was used in a randomized complete block design with three replications. Main-plot consisted of four irrigation regimes (50, 60, 70 and 80% soil moisture depletions of available water) and sub-plot consisted of two seed treatments (osmopriming with solution -2 bar PEG and untreated seed as control). The studied characteristics were number of days from planting to emergence, 50% flowering, capsule formation, physiological ripening, plan height, LAI, number of capsule per plant, number of seed per capsule, 1000-grain weight, grain yield, biological yield, harvest index and oil yield. The results showed that irrigation regime had no significant effect on number of days from planting to seed emergence, 50% flowering, number of seed per capsule, seed weight and biological yield. Seed treatment had significant effect on all studied traits except number of days from planting to 50% flowering, seed per capsule, seed weight, biological yield and harvest index. Also, interaction between irrigation regimes and priming was significant on 1000-grain weight and oil yield. The highest grain and oil yield obtained from 50% soil moisture depletions and the lowest obtained from 80% soil moisture depletions. The highest grain and oil yield obtained from osmopreming and the lowest grain and oil yield was obtained under control (unprimed). The 50% soil moisture depletions with osmopriming had the highest seed weight and oil yield while irrigation regime 80% soil moisture depletions with control had the lowest oil yield. Based on overall results, osmopriming with -2 bar PEG under70% was the most suitable treatment.