ملاحظات فقهي، اخلاقي و حقوقي اهدا و اشتراك تخمك در ايران

Medical and ethical issues regarding egg sharing and egg donation

در مواقعي يك زوج نابارور براي درمان خود راهي جز استفاده از گامت اهدايي ندارند. اشتراك‌گذاشتن يا تسهيم تخمك روشي است كه در آن بيمار نابارور، تحت درمان و تحريك تخمك گذاري، نيمي از تخمك‌هاي خود را در ازاي گرفتن تخفيف در هزينه‌ي درمان به بيمار نابارور ديگري كه دچار اختلال تخمك‌گذاري است اهدا مي‌كند. ايران تنها كشور اسلامي است كه در آن نه تنها برنامه‌ي اهداي تخمك رايج است، بلكه براي اهداي تخمك هزينه نيز پرداخت مي‌شود. هدف از اين بررسي، مقايسه‌ي اشتراك‌گذاشتن و اهداي تخمك از نظر اخلاقي، حقوقي و فقهي و بررسي مزايا و معايب اين روش درماني در چهارچوب ضوابط اهدا در ايران است. در اين مقاله، بررسي از نظر اخلاقي درباره‌ي موضوع اهدا و اشتراك‌گذاري تخمك انجام شده است و مسايل فقهي نيز از متون اسلامي و فتاوي فقها جمع‌آوري شده است. مسايل اجتماعي و حقوقي با مشورت و همكاري متخصصان و حقوقدانان ارزيابي شده و مقالات، دستورالعمل‌ها و مطالب موجود در اين زمينه مورد بررسي قرارگرفته است. در ايران اهداي تخمك مورد قبول مراجع شيعه است. از آن‌جايي‌كه اشتراك تخمك نيز شباهت كاملي با روند اشتراك‌گذاري دارد اين روش نيز پذيرفته شده است. اشتراك تخمك نسبت به اهدا، از نظر اسلامي ( نگاه و لمس)، از نظر اجتماعي (جلوگيري از اهدا تكراري)، مسايل مربوط به هزينه و تبادل پول، عوارض درمان و مشكلات مربوط به تبليغات و واسطه‌ها داراي مزيت‌هايي است هرچند اين روش معايبي نيز دارد. مثلا كاهش شانس حاملگي فرد با اهدا نيمي از تخمك‌هايش، چالش در رابطه با سلامت اهداكننده و هم‌چنين فشار رواني موفقيت درمان گيرنده در برابر شكست درمان اهداكننده‌ي تخمك نيز وجود دارد. معايب اشتراك تخمك با انجام مشاوره‌ي كامل، اعمال ناشناسي و تدوين دستورالعمل حاوي معيارهاي دقيق انتخاب به اشتراك گذارنده قابل برطرف شدن است.

For some infertile couples, egg donation is the only option. In egg sharing programs, patients share half of their eggs with another couple in exchange for a discount on assisted reproductive technology. In many countries, using this method is legally discussed. Iran is the only Islamic country in which donation programs are practiced, so, we designed this study to compare egg sharing to ordinary egg donation from ethical, legal, and religious aspects. A complete review of ethical issues and debates about egg donation and sharing was done. For religious issues, we consulted clergies, Islamic texts, and current decrees (fatwas). Social issues and legal problems were examined by consulting expert opinion and jurists. Also a complete review of literature was done. Egg donation and egg sharing are both religiously accepted in Iran by the Shiite clergies as they are considered completely similar. Egg sharing has some religious (seeing and touching the female genitalia) and social (preventing repetitive donation) advantages to egg donation; as well as avoiding complications of fertility drugs and procedures, financial and trading issues, advertisement and brokers. However, there are some disadvantages with egg sharing, such as reduced likelihood of conception by donating half of the eggs, challenges related to donor health, and emotional stress of failure for the donor and success for the recipient, which can be prevented by careful case selection, psychology and genetics consultation, and practicing anonymity. As a result, egg sharing is ethically and religiously more acceptable than commercial egg donation.