القاي تخمك گذاري با لتروزول در زنان نابارور مقاوم به كلوميفن سيترات

Letrozole induction of ovulation in infertile women with Clomiphene Citrate resistance

زمينه: امروزه مهاركننده هاي اروماتاز نظير لتروزول به عنوان روشي ارزان، مفيد و كم خطر جهت القاي تخمك گذاري در بيماران مقاوم به كلوميفن سيترات (CC) مطرح هستند. هدف: مطالعه به منظور تعيين اثر لتروزول جهت القاي تخمك گذاري در بيماران مقاوم به كلوميفن سيترات انجام شد. مواد و روش ها: اين كارآزمايي باليني آينده نگر در سال 1388 بر روي بيماران مراجعه كننده به درمانگاه نازايي كوثر قزوين انجام شد. 30 بيمار نابارور با علل تخمدان پلي كيستيك (PCOS)و نازايي غير قابل توجيه كه مقاوم به كلوميفن سيترات بودند، بررسي شدند. شرايط ورود به مطالعه عبارت بودند از: سن 18 تا 39 سال، نازايي بالاي 2 سال، طبيعي بودن هورمون محرك تيروييد، پرولاكتين، اسپرموگرام و هورمون محرك فوليكول در ابتداي مرحله فوليكولار. شرايط خروج از مطالعه شامل سابقه جراحي لگني، وجود چسبندگي و هرگونه عامل نازايي به جز عدم تخمك گذاري بود. به فاصله دو ماه از درمان كلوميفن، بيماران تحت درمان 5/2 تا 5/7 ميلي گرم لتروزول در روزهاي 5 تا 9 دوره قاعدگي قرار گرفتند. افزايش دوز در صورت عدم ايجاد فوليكول غالب در دوز پايين تر انجام شد. ارزيابي قطر فوليكول در روز 16 دوره قاعدگي با سونوگرافي واژينال انجام شد و در صورت وجود فوليكول بزرگ تر يا مساوي 18 ميلي متر، ده هزار واحد گنادوتروپين جفتي انساني (HCG) به بيماران تزريق شد. ميزان تخمك گذاري و بارداري و ضخامت آندومتر در روز تجويز HCG اندازه گيري شد. داده ها با آزمون هاي آماري مجذور كاي، تي زوج و دقيق فيشر تحليل شدند. يافته ها: با تجويز لتروزول در دوزهاي 5/2، 5 و 5/7 ميلي گرم به ترتيب 3 (%10)، 12 (%40) و 5 بيمار (%7/16) فوليكول بزرگ تر يا مساوي 18 ميلي متر داشتند. ميزان كلي تخمك گذاري %6/66 بود از اين بيماران16 نفر (%80) يك فوليكول غالب داشتند و در 4 بيمار (%20) دو فوليكول غالب ايجاد شد، ولي بارداري دو قلويي اتفاق نيفتاد. بارداري در 5 بيمار (%7/16) ايجاد شد. ضخامت آندومتر در دوزهاي 5/2، 5 و 5/7 ميلي گرم به ترتيب 5/11، 5/11 و 4/11ميلي متر بود. نتيجه گيري: با توجه به يافته ها، به نظر مي رسد القاي تخمك گذاري با لتروزول در بيماران مقاوم به كلوميفن سيترات با ميزان قابل توجهي از تخمك گذاري و بارداري همراه است. با توجه به كم بودن بارداري دو قلويي و تحريك بيش از حد تخمدان، لتروزول مي تواند خط اول درمان در بيماران مقاوم به كلوميفن باشد.

Background: Aromatase inhibitors have been recently advocated as an inexpensive, effective, and low risk treatment in clomiphene citrate (CC)-resistant patients. Objective: To evaluate the efficacy of letrozole in induction of ovulation in CC- resistant patients. Methods: This prospective clinical trial was carried out on 30 patients admitted to a private infertility clinic in Qazvin during 2009. Thirty patients with polycystic ovary syndrome (PCOS) and unexplained infertility who were resistant to CC entered the study. Inclusion criteria included age between 18-39, infertility more than 2 years, normal TSH, prolactin, spermogram, and FSH in the beginning of follicular phase and the exclusion criteria were history of pelvic surgery, presence of adhisions and every infertility factors except unovulation. After a washout period of 2 months, letrozole was given orally in doses of 2.5-7.5 mg on days 5-9 of the menstrual cycle. Dose increase was performed if there was no dominant follicle at lower dose. Follicular assessment was carried out by vaginal sonography on day 16 followed by administration of hCG if follicle > 18mm was detected. Ovulation and pregnancy rate and the endometrial thickness on day of hCG administration were measured. Data were analyzed using chi-square test, paired t-test, and the Fischer’s exact test. Findings: Following administration of letrozole in three doses of 2.5, 5, and 7.5 mg, 3 (10%), 12 (40%), and 5 (16.7%) patients had follicle > 18mm, respectively. The overall ovulation rate was %66.6. Among these patients, 16 (80%) had one dominant follicle and 4 (20%) with 2 but no twin pregnancy was present. Pregnancy took place in 5 patients (16.7%). Endometrial thickness was 11.5, 11.5 and 11.4 in doses of 2.5, 5 and 7.5 mg of letrozole, respectively. Conclusion: The findings of the present study showed that the induction of ovulation with letrozole in CC-failure is associated with ovulation and pregnancy in a significant number of patients. Regarding the low risk of multiple pregnancy and hyperstimulation syndrome, letrozole could be the first line treatment in CC- failure.