اثر احداث سدهاي اصلاحي بر كاهش دبي اوج سيلاب (مطالعه موردي: حوزه آبخيز منشاد يزد)

Effect of check dams on reduction of flood peak (Case study: Manshad watershed)

سازه هاي آبخيزداري از جمله پروژه هاي پرهزينه اي مي باشد كه با اهداف كاهش فرسايش و رسوب، كاهش سيل خيزي و سيل گيري در حوزه هاي آبخيز احداث مي گردند. ارزيابي كمي پروژه هاي آبخيزداري به منظور تجزيه و تحليل اثرات آن ها و تصميم گيري صحيح در اجراي بهينه اين گونه طرح ها، ضروري مي باشد. از آنجا كه ايجاد هرگونه سازه در بستر مسيل ها مي تواند در تغيير رفتار سيل موثر باشد اين تحقيق با هدف بررسي تاثير سدهاي اصلاحي اجرا شده بر سيل خيزي در حوزه آبخيز منشاد صورت گرفت. بدين منظور از مدلHEC-HMS براي مقايسه تغييرات دبي قبل و بعد از اقدامات استفاده گرديد. جهت تعيين تاثير سازه هاي اصلاحي، زمان تمركز در شرايط بعد از اجراي اقدامات محاسبه و با اعمال تغييرات ايجاد شده در ورودي هاي مدل اقدام به شبيه سازي رفتار سيلاب گرديد. مدل با 6 واقعه مشاهداتي، واسنجي و اعتباريابي گرديد و هيدروگراف سيل با دوره بازگشت هاي 2 تا 100 ساله در وضعيت قبل و بعد از احداث سازه ها شبيه سازي گرديد. شاخص هاي دبي اوج و حجم سيلاب براي ارزيابي تعيين شد و مقادير آن ها براي دو وضعيت قبل و بعد از اقدامات آبخيزداري محاسبه گرديد. بر اساس نتايج شبيه سازي، تاثير سازه ها بر كاهش دبي اوج به طور متوسط82/9درصد و بر حجم سيل75/7 درصد بوده است. از طرفي با افزايش دوره بازگشت سيلاب، تاثير سازه ها بر كاهش دبي اوج و حجم سيلاب كاهش يافته است بطوريكه ميزان تغييرات در دوره بازگشت هاي2 تا100 ساله از 14/14 تا 95/6 بوده است.

Watershed management structures are expensive projects that are built with purposes of erosion and sediment reduction and flood control in watersheds. Quantitative assessment of watershed management activities in order to analyze their impacts and making basic decision for implementation of these activities are necessary. As building any structure on bed of dry rivers can affect on river behavior, then, this research was done with aim of investigating the effect of check dams on flooding in Manshad watershed. Therefore, the HEC-HMS model was used for comparison of discharge variations with/without checkdams construction. To determine the effects of check dams, the concentration time (after building the structures) was computed and by changing the input parameters, the flood behavior was simulated. Moreover, model was validated and calibrated by six observed event and flood hydrograph was simulated for return periods of 2 to 100 years before and after the structures operation. To evaluate the effect of checkdams on flooding, the peak discharge and flood volume indices were determined for two conditions (before and after the structures operation). Based on the simulation results, the effect of structures on reduction of peak discharge and flood volume were 9.82 and 7.75%, respectively. On the other hand, by increasing the return period of flood, the structures effects on the reduction of peak discharge and flood volume have been decreased as the rate of variations in return periods of 2 to 100 years have been 14.14 till 6.95.