بررسي تغييرات مكاني و زماني سطح آب زيرزميني دشت كرمان با استفاده از روش زمين‌آماري مناسب (طي يك دوره آماري 10 ساله، 1375- 1385)

از آنجا كه خصوصيات آب‌هاي زيرزميني در مقياس مكاني و زماني عمل كرده، نمي‌توان اين خواص را در طول زمان و مكان ثابت فرض كرد. بنابراين اين تحقيق به منظور بررسي تغييرات مكاني و زماني سطح آب زيرزميني دشت كرمان در يك دوره آماري ده ساله (85-1375) به كمك بهترين روش تخمين‌گر زمين‌آماري انجام شد. در اين راستا، ابتدا منابع آماري موجود سطح آب زيرزميني دشت (شامل 67 حلقه چاه مشاهده‌اي)، جمع‌آوري و بانك اطلاعاتي تهيه شد. پس از كنترل كيفيت و صحت آمار و اطمينان از همگني و نرمال بودن آنها، از روشهاي مختلف ميان‌يابي شامل روش كريجينگ(OK) ، لوگ كريجينگ(OK-LOG) ، كوكريجينگ با استفاده از متغير كمكي(OK-CO) و روش عكس فاصله(IDW) با توان‌هاي يك تا 5 استفاده شد و بعد انتخاب بهترين روش ميان‌يابي با استفاده از دو معيار MAE, MBE بعمل آمد. سپس نقشه‌هاي پهنه‌بندي مكاني در ابتدا و انتهاي دوره مطالعه تهيه و نهايتاً نقشه هم‌افت سفره در محيط نرم‌افزاري Arc-GIS 9.1 ترسيم شد. نتايج نشان داد كه واريوگرام مدل گوسي به عنوان بهترين مدل برازش شده به ساختار فضايي داده‌ها و روش عكس فاصله به توان 5 در ابتداي دوره و عكس فاصله به توان 4 در انتهاي دوره بهترين روش ميان يابي عامل سطح آب مي‌باشد. نتايج بدست آمده از پهنه‌بندي، حكايت از افت سطح آب زيرزميني در بيشتر نقاط دشت دارد. به طوري كه حداكثر اين افت معادل 32 متر در خروجي شمالي دشت (دامنه موثر چاه 17 و 62) و خروجي غربي دشت (دامنه موثر چاه 8) است. همچنين نتايج حكايت از بالا‌آمدگي آب در محدوده شهر كرمان، حداكثر معادل 7 متر، در دامنه موثر برخي از چاه‌ها (شماره 50 و52)، به علت واقع شدن آنها در زون آب برگشت شهري و فاضلاب شهر كرمان داشت.

Due to the variation of ground water properties in temporal and spatial scale, these properties can not be assumed constant over time and space. This research was conducted to assess spatial and temporal variations of ground water table in Kerman plain during a 10-year period (1375-1385) by using the best geostatistical estimator. Firstly, available statistical resources related to the ground water table of this plain (including 67 wells) were collected. After controlling for quality, accuracy and normality of the data, different interpolation techniques were used including kriging (with and without logarithm), cokriging, inverse distance (with exponents of 1 to 5). The best technique was selected based upon MAE and MBE criteria and provided spatial zonation maps in the beginning and end of the period. Spatial zonning maps were prepared at the beginning and end of the study and ultimately, iso-falling map was provided in Arc GIS 9.1 package. Our findings showed that Gaussian variogram model was the best for spatial structure of these data and inverse distance method with exponents of 5 and 4 were the best interpolation methods in the beginning and end of the period, respectively. Zonation maps showed a falling trend of the ground water level in majority of the plain. Maximum falling data (32 meters), was recorded respectively for the northern outlet of the plain with an effective range of 17 and 62 pizometers and western outlet with an effective range of 8 pizometers. Also, the results showed an upward trend of water, as 7 meters, in effective range of some wells with 50 and 52 pizometers in Kerman city due to being located in sewage and waste water zone of the city.