مدخلي بر تعدد رهيافت هاي جيمز به مسيله تجربه ديني

An Introduction to the Multiplicity of William James’ Approaches toward Religious Experience, Mojtaba Zarvani

ويليام جيمز، فيلسوف و روان شناس-آمريكايي(1910 - 1842) و مبتكر نظريه تجربه گرايي اساسي است. اين نظريه كه داراي ابعاد فلسفي و روان شناختي است، به نوبه خود نظريه اي بديع در هر يك از اين دو قلمرو به شمار مي آيد و با ديدگاه فلسفي پراگماتيسم او در ارتباط كامل و ژرف است كه تفسير نويني در سنت پراگماتيستي آمريكايي تلقي مي شود. واكاوي انديشه هاي فلسفي و روان شناختي جيمز به ويژه در باب مسئله تجربه ديني، بدون ملاحظه و فهم دقيق اين ارتباط ميسر نيست؛ از سويي ديگر هر يك از اين دو رهيافت نيز به نوعي با چگونگي مواجهه شخصي جيمز با مفاهيم دين و تجربه ديني يا ايده هاي خداگروانه وي مرتبط است. از آنجا كه در بررسي ديدگاه جيمز در باب تجربه ديني، تأكيد بر هر يك از اين رهيافت ها به نحو خاص، يكسونگرانه تلقي مي شود؛ در اين مقاله سعي داريم چگونگي درهم تنيدگي اين سه نوع رويكرد شخصي يا رهيافت را در معرفي اجمالي ويژگي هاي تجربه ديني از سوي جيمز نشان دهيم

William James is an American philosopher and psychologist (1842-1910) who first introduced radical empiricism. This theory which has philosophical and psychological aspects and is considered an innovative one in both fields, has, in both aspects, a deep connection with his philosophical pragmatism view which is regarded as a new interpretation within the American tradition of pragmatism. A close examination of James’ philosophical and psychological ideas, especially on religious experience, is not possible without a thorough understanding of this relationship On the other hand, each one of these approaches has a relationship with the way James personally faced such concepts as religion and religious experience or his deistic ideas. Since emphasis on each one of these approaches, when evaluating James’ views on religious experience, may be regarded as biased, the present article aims at showing how these three personal approaches are interwoven in the context of introducing the major feature of his religious experience. Key Terms radical empiricism, non-rationality, pragmatism, dynamics, deistic ideas, religion, overbelief, prayer. .