كليدواژه :
ارقام جو , بهره‌وري آب مصرفي , تاريخ كاشت , ديم , تك آبياري
چكيده فارسي :
تعيين و ارزيابي اجزاي بهره وري آب براي دو رقم جو ديم تحت شرايط زمان و ميزان تخصيص تك‌آبياري و تاريخ كاشت راه را براي كشت سودآور اين محصول هموار كرده و ميزان تاثيرپذيري آن در اثر تغييرات پراكنش بارش را تعديل خواهد كرد. بدين منظور و با هدف تعيين اجزاي شاخص بهره‌وري آب، تحقيقي بر پايه طرح آماري بلوك‌هاي كامل تصادفي به صورت اسپليت اسپليت پلات در سه تكرار و به مدت دو سال زراعي در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم، مراغه به اجرا در آمد. سه تاريخ كاشت و پنج مديريت تخصيص تك آبياري بر روي دو رقم جو ديم مورد مطالعه قرار گرفت. اجزاي شاخصهاي بهره‌وري آب شامل بهره‌وري بارش، بهره‌وري آب آبياري و بهره‌وري كل آب كاربردي (مجموع تك‌آبياري و بارش) تحت شرايط و تيمارهاي ذكر شده تعيين گرديد. تغييرات حدود و مقدار بهره‌وري بارش ناشي از زمان و ميزان تك‌آبياري در توليد دانه، كاه و كلش و بيوماس ارقام جو و نيز مزيت‌هاي نسبي هر يك بررسي شد. بر اساس شاخص بهره‌وري بارش، تاريخ كشت زود براي جو محل ترديد بوده و آبياري بهاره با تامين 100% كمبود از ظرفيت زراعي نيز توجيه ندارد. اثربخشي تيمار آبياري 100 ميلي‌متر تاريخ كاشت زود، بيشتر روي افزايش كاه و كلش است و نسبت به ديگر زمان‌هاي كشت اثر كمتري روي افزايش دانه دارد. بر اساس نتايج به دست آمده، تيمار 100 ميلي‌متر تك‌آبياري زمان كاشت، با دارا بودن شاخص بهره‌وري كل آب كاربردي برابر با 7/8 و 9/8 كيلوگرم بر ميلي‌متر و بهره‌وري آب آبياري برابر با 4/37 و 5/38 كيلوگرم بر ميلي‌متر به ترتيب براي رقم V2 (آبيدر) و لاين V2 (Dayton) مطلوب‌ترين تيمار زمان كاشت محسوب مي‌‌شود و تيمار فقط يك مرتبه آبياري بهاره با تامين 50% كمبود از ظرفيت زراعي نيز با دارا بودن شاخص بهره‌وري كل آب كاربردي برابر با 6/5 و 8/5 كيلوگرم بر ميلي‌متر و بهره‌وري آب آبياري برابر با 9/58 و 5/60 كيلوگرم بر ميلي‌متر به ترتيب براي لاين‌‌هاي V1 و V2 مطلوب‌ترين تيمار آبياري محدود بهاره محسوب مي‌‌شود. از لحاظ مقايسه دو رقم نيز نشان داده شد كه بهره‌وري بارش براي لاين V2 در هر سه تاريخ كاشت برابر 2/3 كيلوگرم بر ميلي‌متر به دست آمد كه حدود 10 درصد بيشتر از رقم آبيدر بوده است.
چكيده لاتين :
The main objective in production of any rainfed crop, including barley farming is to increase water productivity along with stability in the production of the rainfed crop through improvement of the agronomic management including limited Single Irrigation (SI) and Sowing Date (SD). In order to determine optimal SI management and limited water allocation scenarios, a field experiment was conducted as split-split plot (Randomized Complete Block Design, RCBD) of three replications during two crop seasons, 2004-2006 for two advanced rainfed barley varieties at the main station of Dryland Agricultural Research Institute (DARI) in Maragheh county. The treatments included three SD, five SI scenarios and two rainfed barley varieties (V1=Abidar, V2=Dayton). Amounts and ranges of Rain Water Productivity (RWP), irrigation water productivity (IWP), and total water productivity (TWP) in producing grain, straw and biomass yields, were used to determine optimal program of single irrigation scenarios. Early sowing date for rainfed barley and heavy spring irrigation (100% depletion of available water at root zone) exerted no significant effect on rain water productivity. Early heavy irrigation (100 mm) increased straw. The results revealed that, 100mm-SI at planting time, total water productivity increased up to 8.7 and 8.9 kg.mm-1 for V1 and V2, respectively and also irrigation water productivity increased by 37.4 and 38.5 kg.mm-1 for V1 and V2, respectively. One time limited spring irrigation (50% depletion of available water at root zone) in spring and during the heading to flowering stage, exerted significant effects on yield and increased TWP to 5.6 and 5.8 kg.mm-1 for V1 and V2, respectively. It also increased IWP up to 58.9 and 60.5 kg.mm-1 for V1 and V2, respectively. A comparison of the two rainfed barley varieties, showed that, rain water productivity of Dayton cultivar was equal to 3.2 kg.mm-1, 10 percent more than that of Abidar rain water productivity.
