اثر فواصل بين و روي رديف كاشت بر برخي صفات زراعي كرچك قرمز (Ricinus communis L.)

E-mail address of the corresponding author: abolfazlfaraji@yahoo.com Effect of Inter and Intra Row Spacing on Some Agronomic Traits of Red Castor (Ricinus communis L.)

تعيين فواصل كاشت براي گياه كرچك بمنظور بدست آوردن عملكرد مطلوب داراي اهميت زيادي است. بررسي اثر فواصل بين و روي رديف كاشت بر صفات مختلف كرچك قرمز در سال 1385 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي كبوترآباد اصفهان انجام شد. در اين آزمايش بذور كرچك قرمز در سه فاصله بين رديف 55 ، 75 و 95 سانتي‌متر و سه فاصله روي رديف 20 ، 30 و40 سانتي‌متر بصورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار كشت گرديد. فاصله بين رديف به عنوان فاكتور اصلي و فاصله روي رديف به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد با افزايش فاصله بين رديف، رسيدگي فيزيولوژيك تسريع گرديد. اثر فاصله بين و روي رديف بر ارتفاع بوته، قطر ساقه و وزن خشك بوته معني‌دار بود. با افزايش تراكم بوته، ارتفاع و وزن خشك بوته افزايش و قطر ساقه كاهش يافت. اثر فاصله بين رديف بر تعداد شمع در بوته، تعداد شمع در واحد سطح، طول شمع، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و شاخص برداشت معني‌دار و بر تعداد دانه در شمع غير معني‌دار بود. اثر فاصله روي رديف بر تعداد دانه در شمع و وزن هزار دانه معني‌دار نبود. با افزايش تراكم، عملكرد دانه افزايش يافت. تغييرات عملكرد دانه با تغييرات تعداد شمع در واحد سطح، طول شمع، تعداد دانه در شمع و شاخص برداشت روند مشابهي داشت، در حاليكه روند تغييرات عملكرد دانه عكس روند تغييرات تعداد شمع در بوته و وزن هزار دانه بود. بالاترين عملكرد دانه (1423 كيلوگرم در هكتار) از فاصله بين رديف 55 سانتي‌متر و فاصله روي رديف 20 سانتي‌متر (تراكم 91 هزار بوته در هكتار) حاصل شد.

Determination of planting spacing for castor (Ricinus communis L.) is very important for obtaining optimum seed yield. This experiment was conducted to study the effects of inter and intra row spacings on some agronomic traits of red castor using split-plot arrangments in randomized complete block design with four replications in 2006 at the Kabotarabad Agriculture Research Station of Isfahan. Main plots were three inter row spacings (55, 75 and 95 cm) and sub-plots were three intra row spacings (20, 30 and 40 cm). Results showed that with increasing inter row spacing, physiological maturity was enhanced. Inter row and intra row spacings had significant effect on plant height, stem diameter and plant dry matter. By increasing plant density, plant height and plant dry matter increased and stem diameter decreased. Inter row spacing significantly affected on number of candles plant-1, number of candles m-2, candle length, 1000 seed weight, seed yield and harvest index. Inter row spacing had no significant effect on number of seed candle-1. Intra row spacing had no significant effect on number of seed candle-1 and 1000 seed weight. By increasing plant density, seed yield increased. Seed yield variation had similar trend to number of candles m-2, candle length, number of seed candle-1 and harvest index. However, variation in trend of seed yield was reversed to the number of candle plant-1 and 1000 seed weight. The highest seed yield (1423 Kg ha-1) was obtained in 55 cm inter row and 20 cm intra row spacings (91 thousand plant ha-1).