تاثير يورش مغول بر عربي سرايي در ايران

Impact of Mongol Invasion on Arabic versification in Iran

در قرن هاي نخست دوره اسلامي زبان عربي با سرعت زيادي در ايران گسترش يافت و به مرور زمان به زبان سياسي و علمي و ادبي ايران در حوزه تمدن اسلامي تبديل شد. در اين ميان عده زيادي از ايرانيان اهل ذوق و ادب به آفريدن آثار ادبي به زبان عربي پرداختند. به طوري كه بازار شعر عربي در ايران به ويژه در قرن چهارم و پنجم رونقي تام و تمام گرفت. حمله مغولان به سرزمين ايران و بروز تحولات و نابساماني هاي اجتماعي و سياسي تاثيري شگرف بر جوانب مختلف جامعه و فرهنگ و ادبيات ايران گذاشت. اين كه يورش مغول و نابساماني ها و تحولات اجتماعي ناشي از آن، چه پيامدهايي براي زبان و ادب عربي در ايران داشت مسيله اي است كه اين مقاله بدان پرداخته است و با تكيه بر ديدگاه هاي صاحب نظران و تحقيقات معاصران كوشيده است آن را تبيين نمايد. بررسي انجام شده اين واقعيت را مسجل ساخت كه به همان ميزان كه تا پيش از حمله مغول بازار فرهنگ و دانش و ادب و از جمله ادب عربي در ايران گرم بود پس از حمله مغول به سردي گراييد؛ اما درخت ادب عربي در اين مرز و بوم به كلّي نخشكيد، بلكه با جان گرفتن دوباره ادب فارسي، زبان عربي نيز به ضرورت به حيات خود ادامه داد و شاعران ايراني كه البته عمده آنان در اصل فارسي سراي بودند آثار فراواني را به زبان عربي از خويش بر جاي گذاشتند.

In the earliest centuries of Islamic period, Arabic language was spread in Iran by accelerated rate and over time it has been converted into Iranian political, scientific, and literary language in the field of Islamic civilization. Amidst, many of Iranian intellectual and literate people created some literary works in Arabic so that an all-out Arabic verse market was highly boosting in Iran, particularly at 4th and 5th Hegira centuries (11th and 16th AD). Mongol invasion to Iranian homeland and arising some sociopolitical developments and failures crucially influenced on different aspects of Iranian community, culture, and literature. The fact that what consequences were resulted from Mongol invasion and social failures and developments for Arabic language and literature in Iran is a subject that will be discussed in this essay and the present paper has tried to interpret it by reliance on experts’ views and studies by contemporary researchers. The conducted survey demonstrated this fact that to the same extent the culture, science and literature market, including Arabic literature had been prosper in Iran, after Mongol invasion it was vanished; but, Arabic literature tree was not totally withered, instead, by revival of Persian literature, Arabic language also resumed its life necessarily and a lot of works in Arabic were left from Iranian poets, who were mainly Persian versifiers, of course.