ارزيابي روابط آلومتريك سطح برگ و صفات رويشي در ارقام گندم نان و دوروم

Evaluation of allometric relationships between leaf area and vegetative characteristics in bread and durum wheat cultivars

اين آزمايش به منظور شناخت روابط آلومتريك سطح برگ (سانتي‌متر مربع در بوته) با تعداد برگ در ساقه اصلي، وزن خشك برگ سبز (گرم در بوته)، وزن خشك كل اجزاي رويشي (گرم در بوته) و ارتفاع بوته (سانتي‌متر) در ارقام گندم نان و دوروم انجام شد. بدين منظور آزمايشي با استفاده از هفت رقم گندم، شامل دو رقم گندم دوروم (آريا و دنا) و پنج رقم گندم نان (دريا، كوهدشت، شيرودي، تجن و زاگرس) در دو شرايط كشت آبي و ديم در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 88-1387 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان اجرا شد. نمونه‌برداري از مراحل ابتداي رشد (شروع پنجه‌زني) تا پايان دوره رشد گياه انجام شد. در هر نمونه‌برداري سطح برگ، تعداد برگ در ساقه اصلي، وزن خشك برگ سبز، وزن خشك كل اجزاي رويشي و ارتفاع بوته اندازه‌گيري شدند. براي توصيف روابط آلومتريك بين سطح برگ و صفات ذكر شده از يك مدل رگرسيون غيرخطي دوتكه‌اي استفاده گرديد. نتايج نشان داد كه بين ارقام و دو محيط كشت از نظر ضرايب معادله اختلاف معني‌داري وجود نداشت، بنابراين يك معادله توانست به خوبي روابط بين سطح برگ و ساير صفات را در كليه ارقام و در هر دو شرايط كشت توجيه كند. سطح برگ در بوته با تعداد برگ در ساقه اصلي (92/0=R2)، وزن خشك برگ سبز (96/0=R2)، وزن خشك كل اجزاي رويشي (95/0=R2) و ارتفاع بوته (91/0=R2) رابطه معني‌داري داشت كه از اين روابط مي‌توان در مدل‌هاي شبيه‌سازي گندم و همچنين براي برآورد سريع و آسان سطح برگ در مواقعي كه دستگاه‌هاي اندازه‌گيري سطح برگ در دسترس نيستند، استفاده كرد.

Prediction of leaf area is essential in crop simulation models. The objective of this study was to find relationships between leaf area (LA) cm2.plant-1 and numbers of leaves on main stem (NLMS), leaf dry weight (LDW) g.plant-1, total dry weight of vegetative organs (leaf and stem) (TDWV) g.plant-1 and plant height (PH) cm, in wheat. For this purpose, an experiment was conducted using seven wheat cultivars including two durum wheat (Triticum durum) cultivars (Arya and Dena) and five bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars (Darya, Kuhdasht, Shiroudi, Tajan and Zagros) under irrigated and rainfed conditions at research farm of the Gorgan University of Agricultural and Natural Resources Sciences, Gorgan, Iran, in 2008-2009 cropping season. The experimental design was randomized complete block with four replications. Sampling was performed during the whole growing season. In each sampling; LA, NLMS, LDW, TDWV and PH, were measured and recorded. Segmented nonlinear regression model was used to describe allometric relationships between LA and the vegetative characteristics. Results showed that there was no significant difference between cultivars and the two conditions in respect to coefficients of allometric relationships. Therefore, one equation was used for all cultivars under both conditions. Significant relationships were found between LA and NLMS (R2 = 0.92), LDW (R2 = 0.96), TDWV (R2 = 0.95) and PH (R2 = 0.91). These equations can be used in simulation models of wheat as well as for the fast and easy estimation of leaf area, especially where there is no necessary equipments available.