بازسازي رژيم غذايي محوطه باستاني گوهر تپه مازندران بر اساس آناليز ايزوتوپي نمونه هاي دنداني به دست آمده از آن محوطه

Isotopic Analysis for Ditary Regimes of Gohar- Tapeh Occupants, Mazandaran

پژوهش حاضر بر تعيين رژيم غذايي، با استفاده از آناليز ايزوتوپهاي پايدار كربن و نيتروژن تكيه دارد كه از كلاژن دندان دوازده اسكلت انساني از قبرستان عصر آهن محوطه باستاني گوهر تپه در شرق استان مازندران واقع در ساحل جنوبي درياي خزر استخراج شده است. شواهد جغرافيايي و زمين شناسي نشان ميدهد كه محوطه گوهر تپه در دشتي رسوبي واقع شده است. از طرف ديگر كشف داده هاي جانور باستان شناختي نظير گونه هاي گوسفندي و شواهد گياه باستان شناختي نظير جو اهلي و نشانه هاي مربوط به فعاليتهاي كشاورزي در اين محوطه با استفاده از تيغه ها، كه 70% كل ابزار سنگي را تشكيل ميدهند، بيانگر آن است كه دامداري و كشاورزي جز فعاليتهاي اصلي ساكنان اين محوطه بوده است. نتايج حاصل از آناليز ايزوتوپ كربن13 و نيتروژن15 نيز استفاده از پستانداران خشكي در رژيم غذايي ساكنين اين محوطه را تاييد مي كند. تمركز سطوح ايزوتوپ كربن13 در نمونه هاي مورد آزمايش كه در حدود 2/20- در هزار تا 9/19- در هزار است، حكايت از آن دارد كه هيچ نشاني از استفاده گياهان C4 در رژيم غذايي مردم ساكن در اين محوطه وجود ندارد، و مانند امروز گياهان C3، به عنوان پوشش گياهي غالب منطقه مورد استفاده قرار مي گرفته است. نتايج سطوح ايزوتوپ نيتروژن15 در حدود 79/8 در هزار تا 3/11 در هزار است كه وجود علفخواران خشكي (گونه هاي گوسفندسانان) و گياهان C3 (گندم و جو) را در رژيم غذايي نشان ميدهد. بنابراين، نتايج آناليزهاي ايزوتوپي براي محوطه گوهرتپه، رژيم غذايايي بر پايه اكوسيستم هاي گياهان C3 زميني را نشان ميدهد. مقايسه نتايج آناليز نمونه هاي محوطه گوهرتپه با نتايج آناليز سه محوطه ديگر (خارج از ايران) نيز گوياي همين امر است.

The present study relies on determination of diet by adapting analysis on carbon and nitrogen stable isotopes extracted from dental collagen of twelve human skeletons buried in Iron Age grave situated in Gohar Tapeh archaic settlement at eastern region of Mazandaran Province, locating on southern coast of Caspian Sea. The geographical and geometric evidences indicate that Gohar Tapeh zone is situated on a sedimentary plain. On the other hand, discovery of animal’s archaeological data such as ovine species as well as plants’ archeological evidences like barley and the signs relating to farming activities in this zone obtained by using lamella that forms 70% of total stone-made tools, suggesting that animal husbandry and agriculture were among the major activities done by inhabitants in this region. The results came from analysis on isotopes of carbon (13) and nitrogen (15) also confirmed that the inhabitants had consumed land mammals in their diet in this area. Concentration levels of isotope of carbon 13 which are approximately -20.2 through -19.9 per thousand units signify that there is no sign of consuming plant (C4) in diet of inhabitant people in this region and like today, plants (C3) had been consuming as the dominant flora throughout this zone. The resulting levels of isotopes of nitrogen -15 are about 8.79-11.3 per thousand units so this indicates the presence of land herbivorous animals (Ovine Species) and plants- C3 (wheat and barley) in the given diet. Thus, results of isotopic analysis done for Gohar Tapeh zone show a diet based on plant- C3 ecology in this land. Comparison between results of analysis on samples taken from Gohar Tapeh zone and results of analysis on three other zones (outside Iran) also verifies this point.