اثرآرايش كاشت و تراكم بوته ذرت (Zea mays L.) بر شاخص‌هاي رشد و خصوصيات مورفوفيزيولوژيك ذرت و تاج خروس ريشه قرمز (Amaranthus retroflexus L.) در شرايط رقابت

Effect of planting pattern and plant density of maize (Zea mays L.) on the morpho-physiological characteristics and growth indices of maize and redroot pigweed (Amaranthus retroflexus L.) under compe

به منظور بررسي اثر آرايش كاشت در تلفيق با فاصله بوته بر شاخص‌هاي رشد ذرت در رقابت با تاج خروس ريشه قرمز، آزمايشي در سال 1386 در دانشگاه ايلام به صورت كرت‌هاي‌ خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. در اين آزمايش آرايش كاشت ذرت با سه سطح (تك‌رديفه، دو رديفه معمولي و دو رديفه زيگزاگ) به عنوان كرت اصلي و تراكم بوته ذرت با پنج سطح (33/5، 66/6، 33/8،52/9، 11/11 بوته در متر مربع) به عنوان عامل فرعي در نظر گرفته شدند. نتايج تجزيه و تحليل شاخص‌هاي مورفوفيزيولوژيك ذرت و شاخص‌هاي رشد تاج خروس نشان داد كه شاخص‌ سطح برگ و سرعت رشد گياه ذرت در هر آرايش كاشت و به ويژه آرايش كاشت زيگزاگ در تراكم‌11/11 بوته افزايش يافت، ولي تجمع ماده خشك و سرعت رشد در تاج خروس كاهش يافت. در مجموع آرايش كاشت دو رديفه به ويژه دو رديفه زيگزاگ در تراكم 11/11 بوته در متر مربع باعث افزايش رشد و در نتيجه افزايش عملكرد و اجزاي عملكرد (تعداد دانه در هر رديف بلال، تعداد رديف دانه در هر بلال، وزن هزار دانه) ذرت در رقابت با علف‌هرز تاج خروس گرديد. روش كشت دورديفه زيگزاگ با تراكم 11/11بوته در متر مربع، بيشترين عملكرد دانه (13632كيلوگرم در هكتار)، عملكرد بيولوژيك (21642كيلوگرم در هكتار)، شاخص برداشت (63 درصد) و وزن هزار دانه (440گرم) را در مقايسه با ساير تيمارهاي مربوط به آرايش كاشت دورديفه معمولي و تك رديفه، دارا بود. بر اساس نتايج بدست آمده، الگوي كاشت دورديفه زيگزاگ با تراكم 11/11بوته در متر مربع به دليل بالاتر بودن ميزان توليد محصول و همچنين به علت كنترل بهتر علف‌هاي هرز به عنوان برترين تيمار تلفيقي در اين آزمايش شناخته شد.

To study the effect of integrated planting pattern and plant spacing on competition between maize and redroot pigweed a field experiment was carried out at experimental station of Agricultural College of Ilam University in 2006 growing season. Experimental treatments were arranged as split plot in randomized complete block with three replications. Main plots consisted of planting patterns (single row, rectangular twin rows and zigzag twin rows) and maize plant densities (5.33, 6.66, 8.33, 9.52, 11.11 plant.m-2) were randomized in sub plots. Results indicated that leaf area index, total dry matter accumulation and crop growth rate (CGR) of maize increased in all planting patterns, especially zigzag twin rows planting with 11.11 plant.m-2. However, dry matter accumulation and growth rate decreased in redroot pigweed. In fact, among different maize arrangements, twin rows planting and particularly zigzag twin rows increased grain yield and yield components, on the other hand zigzag twin rows planting arrangement increased competitive ability of maize against redroot pigweed. Zigzag twin rows planting with plant density of 11.11 plant.m-2produced the maximum grain yield (13632 kg.ha-1), biological yield (21642 kg.ha-1), harvest index (63%), and 1000 kernel weight (440g) as compared to the other treatments. Therefore, the best planting arrangement, based on the finding of this research, is zigzag twin rows planting, i.e. planting density of 11.11 plant.m-2, because of higher grain yield and more effective weed control.