ارزيابي واكنش ژنوتيپ هاي جديد گندم نان به آبياري تكميلي از نظر عملكرد دانه و برخي صفات زراعي و فيزيولوژيكي

Evaluation of the Response of Bread Wheat Genotypes to Supplementary Irrigation with Respect to Grain Yield and some Agronomical and Physiological Traits

به منظور بررسي اثر آبياري تكميلي بر عملكرد دانه 20 لاين و رقم پيشرفته گندم ديم انتخابي از جمعيت Azar2/78Zhong291، اين پژوهش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در 3 تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي ديم مراغه درسال زراعي 88-1378 اجرا گرديد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس نشان داد كه اختلاف بين ژنوتيپ ها از نظر صفات طول غلاف برگ پرچم، تعداد سنبلچه بارور، تعداد سنبلچه غيربارور، تعداد دانه در سنبله اصلي، وزن دانه در سنبله اصلي، وزن هزار دانه، تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيكي، شاخص برداشت و عملكرد دانه در سطح احتمال يك درصد و صفـات طول سنبله و وزن خشك پدانكل در سطح احتمال 5 درصد معني-دار و صفات تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول پدانكل، وزن خشك سنبله و عملكرد بيولوژيك غير معني دار بودند. بر اساس نتايج، تنوع ژنتيكي كافي در بين لاين هاي گندم براي اغلب صفات وجود داشت. نتايج نشان داد كه لاين هاي شماره 16و 4 به ترتيب با 3680 و 3400 كيلوگرم در هكتار نسبت به شاهد از برتري معني داري برخوردار بودند. اين لاين ها نسبت به رقم شاهد آذر 2 تحت آبياري تكميلي 810 الي 1090 كيلوگرم در هكتار عملكرد دانه بيشتري توليد كردند. بر اساس نتايج صفات طول غلاف برگ پرچم، تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد پنجه و شاخص برداشت با عملكرد دانه همبستگي مثبت و معني دار و صفت تعداد پنجه غيربارور با عملكرد دانه رابطه منفي و معني-داري داشتند. نتايج تجزيه عليت نشان داد كه صفات طول غلاف برگ پرچم، تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه داراي بيشترين اثر مستقيم بر عملكرد دانه بودند و تاريخ رسيدگي فيزيولوژيكي اثر مستقيم منفي بر عملكرد دانه داشت. در مجموع، بر اساس صفات مختلف و عملكرد دانه لاين شماره 16 (Azar2/78Zhong291-53) مناسب ترين لاين براي آبياري تكميلي انتخاب گرديد.

In order to study the effect of supplementary irrigation on grain yield of 20 advanced bread wheat lines from population of recombinant inbred lines, selected from Azar2/87Zhong291, this experiment was conducted using randomized block design with three replications under supplementary irrigation during 2008-09 seasons at the Dryland Agricultural Research Institute (DARI) of Maragheh. Characters under study were: days to heading, plant height, days to maturity, 1000 kernel weight, tiller number, spike length, seed number per spike, spikelet number per spike, peduncle length, leaf sheath length, grain and biologic yields. Analysis of variance revealed significant differences among genotypes with respect to the most of the traits studied. Results showed that the lines No. 4 and 16 with 3400 and 3680 kg/ha grain yield were significantly superior under supplementary irrigation conditions. Based on the results the traits such as leaf sheath length, seed number and spike weight, tiller number and HI showed positive and significant correlation with grain yield. Path analysis indicated that leaf sheath length, seed number per spike and 1000 kernel weight were important traits to select lines for high yield potential under supplementary irrigation condition, but days to maturity showed negative effect on grain yield. As a whole, the line no. 16 (Azar2/78Zhong291-53) with high yield (3680 kg/ha) under supplementary irrigation, early maturity, 1000 kernel weight and HI, can be selected as a suitable genotype.