رخساره ها و محيط هاي رسوبي سازند قم در برش بند- امير در شمال غرب ساوه

Facies and depositional environments of the Qom Formation in Band-e-Amir section in northwest of Saveh

سازند قم با سن اليگو- ميوسن مهم ترين سازند هيدروكربني شناخته شده در ايران مركزي است. نهشته هاي اين سازند در برش بند- امير در شمال غرب ساوه به منظور بررسي چينه شناسي، تحليل رخساره اي و تفسير محيط هاي رسوبي مورد مطالعه قرار گرفته است. ناحيه مورد مطالعه در زون ساختاري– رسوبي ايران مركزي قرار دارد. تغييرات رخساره اي سازند قم بسيار زياد است، به گونه اي كه در زمان پايين رفتن سطح آب دريا، ژيپس و مارن هاي ژيپس دار ته نشين شده و در زمان بالا آمدن آب دريا، سنگ آهك و مارن بر جاي گذاشته شده است. بدين ترتيب در بسياري از مناطق، سازند قم را مي توان به صورت تناوبي از مارن و سنگ آهك به همراه درون لايه هاي مارن ژيپس دار و ژيپس در نظر گرفت. اين سازند با يك ناپيوستگي بر روي سازند قرمز زيرين و به گونه اي هم شيب در زير سازند قرمز بالايي قرار گرفته است. با توجه به محيط رسوبي سازند قم، توالي رسوبات موجود در اين سازند از نظر سنگ شناسي داراي تنوع قابل توجهي هستند و از نظر سنگ مخزن، سنگ منشا و پوش سنگ اهميت فراوان دارند. برش سازند قم در شمال غرب ساوه داراي ستبراي ?98 متر است. بررسي هاي گسترده و دقيق ميكروسكوپي در برش بند- امير منجر به شناسايي رخساره هاي گوناگون در قالب سه گروه رخساره اي وابسته به محيط هاي دريايي تالاب، سد و درياي باز گرديده است. رخساره هاي تالابي از سنگ هايي با بافت پكستوني و وكستوني ساخته شده اند. رخساره هاي ريفي از نوع باندستون هاي مرجاني بوده و نهشته هاي سدي را پديد آورده اند. رخساره هاي درياي باز داراي ويژگي هاي رخساره هاي توربيديتي و نهشته هاي حوضه اي هستند. نبود رخساره هاي جزر و مدي و فراواني رخساره هاي حاصل از واريزه هاي ريف و نهشته هاي توربيديتي از ويژگي هاي سازند قم در ناحيه مورد مطالعه است. بررسي تغييرات جانبي و عمودي رخساره ها نشان مي دهد كه نهشته هاي سازند قم در برش مورد مطالعه در يك پلت فرم كربناته از نوع شلف حاشيه دار ته نشين شده اند.

The Qom Formation (Oligo-Miocen) is the most important hydrocarbon source in central Iran. Deposition of the Qom Formation in Band-e-Amir section in northwest of Saveh was studied for stratigraghy survey, facies analyze and environmental interpretation. The studied area was located in structural-sedimentary zone in central Iran. The Qom Formation has a lot of facies variations. At the time of transgression, gypsum and marl were deposited and at the time of regression, limestone and marl were sedimented. Therefore, in most areas, the Qom Formation can have alternation of marl and limestone with intercalations of gypsiferous marl and gypsum. This formation has important role as a reservoir rock, source rock and cap rock. Band e Amir Section in northwest of Saveh have 198 meter of thickness. Assessment of thin sections of The Qom Formation in Band-e-Amir section led to recognition of three facies groups related to lagoon(A), barrier(B) and open marine environments. Lagoonal facies consists of packstone and wackestone textures. Reef facies have formed coral boundstones and barrier deposits. Open marine facies have shown turbidity and basinal characteristics. Lack of inertidal facies and abundance of talus and turbidity facies are the characteristics of the Qom Formation in the studied area. Assessment of lateral and vertical changes of facies show that the Qom Formation in Band-e-Amir section were deposited in a carbonate Rimed shelf.