نگرشي تحليلي بر نظريه قطب رشد در توسعه منطقه اي مطالعه موردي: استان خراسان رضوي

Growth Pole Theory in Regional Development:an analytical review (Case Study:khorasan Razavi Province)

اصولاً توسعه يك جريان چند بعدي است كه مستلزم تغييرات اساسي در ساختار اجتماعي و فرهنگي از يك سو و رشد اقتصادي و كاهش فقر و نابرابري اجتماعي از سوي ديگر مي‌باشد. تيوري هاي مختلفي در باب توسعه به رشته تحرير در آمده و برپايه آن ها، استراتژي ها، سياست ها و برنامه هاي مختلفي طرح ريزي شده است. ازجمله تيوري هاي توسعه كه در سال هاي اخير سياست كشور تلقي مي شود، تيوري قطب رشد است. با علم به اين موضوع، هدف اصلي از نگارش مقاله حاضر، بررسي و تحليل اين تيوري و نتايج به كارگيري آن بر سطح توسعه ي شهرستان هاي استان خراسان رضوي است. برهمين مبنا در اين مقاله با استفاده از نتايج رتبه بندي شهرستان هاي استان خراسان رضوي در قالب شاخص‌هاي توسعه، با بهره‌گيري از مدل تاكسونومي عددي، به بررسي و تحليل اين تيوري پرداخته شد. نتايج حاصل از ضريب همبستگي و سطح معناداري عوامل منتخب حاكي از آن است كه كاهش يا افزايش فاصله از مركز استان ( مشهد) نقش موثري در رتبه و سطح توسعه يافتگي شهرستان هاي استان نداشته و در برخي موارد نتايج كاملاً معكوسي نشان داده كه اين امر به تفصيل مورد بررسي قرار گرفته است. لذا الگوي نظري يا عملي مورد تاييد است كه بتواند مجموعه خصوصيات توسعه و عدالت اجتماعي را در كنار هم و به صورت متوازن، تامين كند يا حداقل دستيابي به تعداد بيش تري از اين خصوصيات را مورد نظر داشته باشد، مي‌تواند الگوي مناسب تري در رسيدن به اهداف توسعه باشد.

Basically, development is a multi-dimensional issue, which needs substantial changes in social and cultural structures besides economic growth, diminishing poverty and eliminating social inequalities. Various theories have been introduced on growth and many strategies, policies and plans were designed based on these theories. One of these theories that have been considered in our country’s policies is the Growth Pole Theory. With respect to this fact, this studyaims toreview and analyze this theory and investigates the results of applying this theory on city development in khorasan Razavi province. Based on this,the current paper deals with analyzing and reviewing Growth Theory using ranking of cities based on development indicators and numeral taxonomy. Results of correlation coefficient and significance level in selected factors shows that increase or decrease in distance from capital (Mashhad) has no effect in rank or development level of cities, rather in some cases itshows reverse effects , which have been discussed in details. Therefore, it is assumed that one can verify theoretical and/or practical models which are able to provide developmental and social equity characteristics all together. As the minimum finding, it is assumed that one can choose the best model to reach developmental goals which make most of these characteristics available.