نقش محروميت نسبي در افزايش خشونت‌هاي شهري مناطق حاشيه‌نشين مورد مطالعه: شهر كرمانشاه

The Role of Relative Deprivation in Increasing Urban violence in the Slums (Case study: the city of Kermanshah)

هدف: يكي از مسايل اساسي در حوزه علوم اجتماعي و به طور خاص در جامعه‌شناسي بحث ميزان خشونت‌هاي شهري بويژه در حاشيه شهرها‌ست. عواملي از جمله عوامل روانشناختي، اجتماعي ـ بيولوژيكي و محيطي در ايجاد اين‌گونه خشونت‌ها نقش دارند. از ميان فاكتورهاي اجتماعي و روانشناختي محروميت نسبي از جمله متغيرهايي است كه اهميت فراواني دارد. هدف اصلي اين مطالعه، نقش محروميت نسبي در افزايش خشونت‌هاي شهري مناطق حاشيه‌نشين شهر كرمانشاه است. چارچوب نظري تحقيق برگرفته از رهيافت تفسيري اجتماعي با تاكيد خاص بر نظريه گار است. روش تحقيق: اين پژوهش با استفاده از روش پيمايش و از طريق ابزار پرسشنامه انجام شد. جامعه آماري مورد مطالعه چهار منطقه (جعفرآباد، شاطرآباد، دولت آباد و آناهيتا) در شهر كرمانشاه است. تعداد 200 نفر از جامعه آماري به عنوان نمونه و به شيوه تصادفي خوشه‌اي و با استفاده از جدول لين براي مطالعه انتخاب شدند. از اعتبار سازه براي روايي و آلفاي كرونباخ براي پايايي ابزار تحقيق و از روش‌هاي آماري ضريب همبستگي پيرسون و مقايسه ميانگين‌ها براي آزمون فرضيات استفاده شد. مدل تجربي اين پژوهش با استفاده از رگرسيون چندمتغيره و تحليل مسير تبيين گرديده است. يافته‌ها و نتيجه‌گيري: محروميت فردي با خشونت‌هاي شهري در بعد خشم (65/0r=)، در بعد تهاجم (46/0r=) و در بعد كينه‌توزي برابر(33/0r=) است. از طرفي محروميت گروهي با خشونت‌هاي شهري در بعد خشم(21/0r=)، در بعد تهاجم(54/0r=) و در بعد كينه توزي برابر(28/0r=) است. نتايج به‌دست‌آمده از اين مطالعه نشان مي‌دهد هراندازه افراد ساكن در مناطق حاشيه‌نشين احساس كنند با ديگر همنوعان خود فاصله اجتماعي و اقتصادي بيشتري دارند، احساس نارضايتي در ميان آنها بيشتر شده و براي جبران اين وضعيت به هر ابزار و وسيله‌اي دست خواهند زد كه يكي از راه‌ها خشونت در مناطق حاشيه شهر است.

One of the most important issues in the field of social science and especially sociology is the issue of urban violence particularly in the slums. Social- psychological, biological, and environmental factors are all influential in this area. Relative deprivation is one of the social-psychological variables that is of prime importance. The aim of the present paper is to study the role that relative deprivation may play in the promotion of violence in the slums of Kermanshah city. The theoretical framework draws on the ideas presented the social interpretive approach, particularly the ideas of Gurr. The research method employed is survey and data collection tool was questionnaire. The research population consisted of the residents of four slums of Kermanshah (Jafarabad, Shaterabad, Dolatabad, and Anahita). 200 individuals were selected using a random cluster technique and on the basis of the Lin table. Validity was assessed using construct validity and Cronbach Alpha was calculated to assess reliability of the constructs. Pearson correlation and the comparison of means were used to test research hypotheses. Multiple regression and path analysis were used to test research model. The findings showed that relative deprivation was associated with urban violence in the dimension of anger (r=0.65), in the dimension of assault (r=0.46), in the dimension of vengeance (r=0.33). On the other hand, group deprivation was associated with urban violence in the dimension of anger (r=0.21), in the dimension of assault (r=0.54), and in the dimension of vengeance (r=0.28). The results also showed that to the extent that slum dweller feel that they are socially and economically behind as compared to others like themselves, the feelings of dissatisfaction among them increases and they resort to all means including violence to remedy that.