تطور گفتمان تفويض در سده دوم هجري و طيف مفضل بن عمر

a study on the evolution of tafwid (delegation) discourse in the 2nd century a.h.and its relationship with the circle of mofaddal ibn u mar (27-57)

چكيده گفتمان تفويض ـ به معناي غلو ـ و جريان مفوضه از موضوعاتي‌اند كه در بررسي تاريخ انديشه اماميه تاكنون بدانها كمتر توجه شده است. پژوهش‌هاي معدودي نيز كه به اين بحث پرداخته‌اند غالبا در چارچوبي كلامي بوده است و از بررسي تفويض و مسايل مربوط به‌ آن در بستر تاريخي‌اش غفلت شده است. اين مقاله تاريخ شكل‌گيري و تطور گفتمان تفويض در سده دوم هجري را دنبال مي‌كند. پي‌گيري اين موضوع از نقطه آغاز آن، يعني سده دوم هجري، نشان مي‌دهد كه گفتمان تفويض در دوره صادقين ـ عليهماالسلام ـ هنوز معناي معهود آن را نداشته و «تفويض» غالبا در برابر جبر به كار مي‌رفته است. نگارنده در ادامه نشان مي‌دهد كه از اواخر سده دوم هجري بود كه گفتمان تفويض در جامعه شكل گرفت؛ يعني برخي عقايد غاليانه كه تا پيش از آن وجود داشت، در قالب گفتمان تفويض و اصطلاح مفوضه مطرح و صاحب هويّت اجتماعي شد. اين مقاله در ادامه به بررسي علل و زمينه‌هايي مي‌پردازد كه موجب شد اصحاب مفضّل بن عمر ـ يعني مهم‌ترين گروه امامي كه با اين گفتمان پيوند يافت ـ به اعتقادات تفويضي متهم شوند و بعضا مفوّضي خوانده شوند.

A Study on the Evolution of Tafw?ʹ (delegation) Discourse in the 2nd Century A.H. and its Relationship with the Circle of Mufaʹʹal ibn #Umar S. Mohammad Hadi Gerami PhD Candidate, Department of Qur’?n & Had?th Sciences, Imam Sadiq University, Tehran, Iran Among many studies on the history of Im?m?ya, less attention has been paid to the discourse of Tafw?ʹ and Mufawwiʹa. However there are some studies which examined this issue, they investigated Tafw?ʹ only in a polemical framework and study of Tafw?ʹ and related issues in a historical context did not accorded. This paper discusses the formation history of Tafw?ʹ discourse and its evolution in the 2nd century AH. Investigating this discourse at the beginning of the 2nd century demonstrates that it did not related to the Ghuluw at the time, while it was used for issues related to djabr and Tafw?ʹ (predestination) during the -?diIayn lifetimes. Although before the late 2nd century Ghul?t was held Tafw?ʹ notions, but author shows that the formation of Tafw?ʹ discourse was not in that time and it was emerging as discourse and found a social identity at the late 2nd century AH. In this paper we also continue to investigate the causes that led the Circle of Mufaʹʹal to be charged with Tafw?ʹ or in some cases called Mufawwiʹa. Keywords: discourse of Tafw?ʹ (delegation), Mufawwiʹa, Circle of Mufaʹʹal ibn #Umar, Kha???b?ya, Ghul?t.