ساختار روايي و ايديولوژيك سينماي عامه پسند ايران

The Narrative and Ideological Structures of Iranian Popular Cinema (1376-1386)

چكيده فيلم هاي عامه پسند ايراني، بعنوان نوعي فرهنگِ ملي، كه نبض اقتصادي سينماي ايران را تشكيل مي دهند در جامعه ي ايراني در گستره اي وسيع مصرف مي شوند. هر چند كه اين فيلم ها در پژوهش هاي فرهنگي رايج در كشور، چندان مورد توجه قرار نمي گيرند، اما بر اساس نظريه هاي فرهنگي متاخر، آنها متون فرهنگيِ متشكل از رمزگان ايديولو‍ژيكي هستند كه در برساخته شدن ادراك اجتماعي جمعي، نقشي اساسي دارند. بنابراين، سوالي كه مطرح مي شود اين است كه فيلم هاي عامه پسند ايراني از چه نوع ساختارهاي روايي و ايديولوژيكي برخور دارند؟ براي استنتاج ساختارهاي روايي و ايديولوژيك فيلم هاي عامه پسند ايراني، از يك روش شناسي «كيفي- تركيبي» كه در برگيرنده «تحليل ساختاري رولان بارت» و «نشانه شناسي انتقادي جان فيسك» است، استفاده شده است. نتايج پژوهش، حاكي از آن است كه در فيلم هاي عامه پسند ايراني: 1. ساختار روايي، خطي و سه بخشي است، 2. بحران هاي اجتماعي كه برخاسته از تنش هاي مابين سنت و تجدد در جامعه ايراني هستند، مهم ترين مضامين را تشكيل مي دهند، 3. عمدتاً به بازنمايي مسايلِ طبقه متوسط شهري مي پردازند، 4. روايت در فضاهاي مدرن شهري اتفاق مي افتد، 5. تقابل هاي دوگانه، برخاسته از تقابل اسطوره اي خير و شر هستند، 6. زن متجددِ تحول خواه، مهم ترين تيپ مطرح در آنهاست و 7. نقد سويه هاي سركوبگرانه و آسيب شناسانه سنت و تجدد، مهم ترين دغدغه هاي ايديولو‍ژيك مطرح در آنها، هستند.

The Narrative and Ideological Structures of Iranian Popular Cinema (1376-1386) Abdolvahab Shohlibor Abstract Iranian popular films, as a type of national culture, are consumed vastly in Iran. Although they are neglected in common cultural studies is Iran, according to recent cultural theories, they are some cultural texts including the ideological cods that they have an important role in the construction of collective social perception. Therefore, a question that can be addressed is what the narrative and ideological structures of Iranian popular films are? In the process of interpretation of the narrative and ideological structures of Iranian popular films I use a qualitative-syntactic method. This method includes Roland Barthes’s structural analysis and John Fiske’s critical semiology. The results show that in Iranian popular Films: 1)The narrative structure is linear and in three parts, 2) crisis and social problems that based on the conflict between traditional and modern attitudes in Iran are the most important contents, 3) most of them have represented urban middle class problems, 4) narration is happen in modern urban spaces, 5) reformist modern woman is the most represented character and 6) critic of pathological aspects of traditional and modern attitudes are the best ideological material. Key words: narrative structure, Ideological structure, Iranian popular cinema, Cultural studies, Structural analysis, Critical semiology