پهنه‌بندي خطر زمين لغزش به منظور استفاده كاربردي در طراحي شبكه جاده جنگلي

Applying Landslide Hazard Zonation in Forest Road Network Design

شبكه جاده جنگلي پيش نياز دستيابي به اهداف جنگلداري و بالاترين عامل هزينه بر اجرايي و محيط زيستي مي باشد. جاده سازي بر روي اراضي حساس موجب افزايش هزينه‌هاي تعمير و نگهداري جاده در آينده و همچنين خسارت هاي جبران ناپذير محيط زيستي مي‌گردد. بدين منظور پهنه‌بندي زمين لغزش يكي از روش‌هايي است كه مي‌توان به كمك آن مناطق بحراني و حساس را مشخص كرد. لذا در اين پژوهش به منظور استفاده كاربردي نقشه پتانسيل زمين لغزش در طراحي جاده‌هاي جنگلي، بخش بهاربن جنگل خيرود از نظر استعداد رخداد زمين لغزش با استفاده از مدل تلفيقي روش تحليل سلسله مراتبي (AHP) و روش تراكم سطح پهنه‌بندي گرديد. بدين منظور ابتدا پيمايش زميني در منطقه صورت گرفت و نقشه پراكنش زمين لغزش در محيط ArcGIS تهيه گرديد. سپس نقشه مربوط به معيارهاي موثر در وقوع لغزش تهيه شد. به منظور تعيين اهميت نسبي معيارها در وقوع اين پديده از روش AHP استفاده شد. در مرحله بعد با استفاده از مدل آماري دو متغيره (روش تراكم سطح) وزن طبقه‌هاي هر معيار محاسبه گرديد. سپس نقشه‌هاي مربوط به معيارهاي موثر با هم تلفيق و نقشه حاصل با توجه به نقاط عطف منحني فراواني پهنه‌بندي شد. طبق نتايج، % 7/14 از سطح منطقه در پهنه با خطر خيلي كم، % 9/26 در پهنه با خطر كم، % 9/38 در پهنه با خطر متوسط، % 15 در پهنه با خطر زياد و% 5/4 در پهنه با خطر خيلي زياد قرار گرفتند. در نهايت شيب‌هاي زير 15 درصد به دليل عدم وقوع لغزش و همچنين ايده آل بودن اين طبقه جهت طراحي، به عنوان نقاط اجباري مثبت پيشنهاد گرديد. ساير طبقه‌هاي شيب كه در پهنه‌هاي با خطر كم واقع شدند در اولويت دوم و نهايتاً پهنه‌هاي با خطر بالا با رعايت نكات ضروري از جمله افزايش تعداد آبروها، تثبيت بيولوژيكي و مكانيكي ترانشه‌ها، در اولويت آخر قرار گرفتند.

Forest road networks are essential structures to achieve the forestry aims, but these structures include most implemental and environmental costs. To minimize these costs, the effective factors have to be considered in forest road design which landslide susceptibility is one of the major factors. Road construction on susceptible terrain increase road maintenance cost and environmental impacts. Landslide hazard zonation is a method that can be applied to recognize and avoid the unstable terrain. In this research, the landslide hazard zonation map of Baharbon district in Kheyroud Research Forest was developed using a combined model, AHP and Density Area methods. First, Landslides distribution map of study area was prepared in ArcGIS using field observations and then the map of effective factors in landslide occurrence were prepared. To determine the weight of effective factors AHP was used. Afterward a bivariate statistical model, Density Area, was used for calculating the weight of classes of effective factors maps. By combining the effective factors maps and classifying the combined map with regard to breakpoints of frequency curve, the landslide hazard zonation map was developed. According to the results, 14.7%, 26.9%, 38.9%, 15% and 4.5% of the district were classified as very low, low, moderate, high and very high hazard, respectively. Finally due to lack of landslide occurrence in slope class of 0-15%, as well as it is suitable slope for road design, this class was suggested as positive control points. The other slope classes that were in low and very low hazard were defined as second priority for road design. Road building in high and very high hazard is possible, if increasing the number of culverts, also biological and mechanical reinforcements of cut and fill slopes.