تاويل از ديدگاه فيض كاشاني

Exoteric Commentary from Feyz Kashaniʹʹs Viewpoint

«تاويل» يكي از موضوعاتي است كه فيض كاشاني در تفسير قرآن و عرفان بدان پرداخته و در فهم درست آيات و روايات و حقايق هستي، برايش نقش كليدي قايل است. هدف اين پژوهش آن است كه با روش توصيفي ـ تحليلي به بررسي ديدگاه ايشان درباره تاويل بپردازد و مولفه‏هاي اصلي آن را تبيين كند. يافته‏ها حاكي از آن است كه وي تاويل را «تعميم معناي متبادر از لفظ و حمل لفظ بر معناي غيرمتبادر» مي‏داند. وي با تبيين پيوند عميق لفظ و معنا، الفاظ را داراي حقيقت و روح واحدي مي‏داند كه ممكن است به لحاظ مصداقي، شكل‏ها و مصاديق متعددي داشته باشند. وي از اين رهگذر، پرده از سرّ اختلاف تعابير معصومان عليهم‏السلام در بيان معاني آيات قرآن برمي‏دارد. فيض كاشاني روايات متعددي را در مقام بيان امكان تاويل در آيات قرآن و نيازمندي آيات قرآن به تاويل يادآور مي‏شود. از برخي روايات ذكرشده، مي‏توان تعميم تاويل را نسبت به ظواهر قرآن برداشت كرد. وي ملاك درستي تاويل را بهره‏مندي آن از پشتوانه نقلي و يا ضرورت عقلي دانسته و تاويل را مختص معصومان عليهم‏السلام مي‏داند.

"Exoteric commentary" is one of the issues discussed by Feyz Kashani in interpreting the Holy Quran and in mysticism. He believed that it has a key role in understanding Quranic verses, traditions, and realities of existence. The present paper tries to review his viewpoint on exoteric commentary and explain its main components using a descriptive- analytical method. The research findings show that he considers exoteric commentary as "generalization of suddenly suggested meaning of utterance and applying the utterance to non-suggested meaning". Through expounding the deep relationship between utterance and meaning, he believes that words have single reality and spirit which may have several instances and forms. In this way, he resolves the mystery of Fourteen Infalliblesʹ different commentaries of Quranic verses. He mentions several traditions to explain the possibility of exoteric commentary of Quranic verses and the need for exoteric commentary in interpreting the Quran. According to some of these traditions, we can infer that exoteric commentary can be generalized to outwards of Quran. He believes that the criterion for correct exoteric commentary is using narrative support or rational necessity and that exoteric commentary is exclusive for Infallibles.