بررسي وجه فعل در زبان فارسي برپايه نظريه فضاهاي ذهني

Mood in Persian based on the Theory of Mental Spaces

مقاله حاضر به بررسي وجه فعل در زبان فارسي اختصاص دارد. در منابع دستور سنتي، فعل را حداقل شامل سه و حداكثر شش وجه دانسته‌اند. همه اين منابع سه وجه اخباري، التزامي و امري را پذيرفته و برخي، وجوه ديگري مانند مصدري، شرطي، وصفي و دعايي را نيز ذكر كرده‌اند؛ اما در اين منابع ذكر نشده است كه اين دسته‌بندي برپايه چه اصلي صورت گرفته و ملاك انتخاب وجه فعل در جملات مختلف چيست. در اين مقاله دسته‌بندي جديدي از وجوه فعل در زبان فارسي ارايه مي‌گردد. اين دسته‌بندي براساس معناي مركزي «احتمال وقوع» صورت گرفته و برمبناي آن، كاربردهاي مختلف وجوه فعل در جملات ساده و مركب توجيه مي‌شود. اين وجه‌ها براساس نظريه فضاهاي ذهني بررسي مي شود و قاعده‌مندي‌هاي كاربرد وجوه مختلف فعل به دست مي‌آيد.

This article investigates mood in Persian Language. In the traditional grammar sources, moods are divided into several different groups, and verbs are known to have at least three and at most six moods. Many sources name indicative, subjunctive, and imperative moods, and some others also mention infinitive, conditional, participial and optative moods. However, neither of them says on which basis the classification has been made and what criteria denote the existence of mood in sentences. This article is an attempt to offer a new classification of moods in Persian, based on the concept of modality. The essence of such classification is the central meaning of “probability of occurrence” on the basis of which, the different usages of mood is justified in simple and compound sentences. The theoretical basis adopted is “Mental Spaces” that shows the regularities of moods in their various usages.