تحليلي از ويژگي‌هاي اسكان غيررسمي در شهر اراك؛ محله‌هاي باغ خلج و شهرك علي‌ابن‌ابيطالب(ع)

An analysis from characteristics of informal settlements in Arak; Ali ebn-e-abitaleb and Bagh-e-Khalaj neighborhoods

هدف اين مقاله بررسي يكي از عوامل ناپايدار كننده توسعه شهرها، يعني سكونتگاه‌هاي غيررسمي است. اين سكونتگاهها جلوه‌هاي كالبدي فقر شهري هستند كه به لحاظ شكل‌گيري و تكامل روندهاي متفاوتي را در مناطق مختلف طي مي‌كنند. در اين راستا در اين نوشتار شهر اراك به عنوان مطالعه‌ي موردي انتخاب شده است تا در پرتو آن بتوان تا حدودي سازوكارهاي حاكم بر اين سكونتگاه‌ها را شناخت. روش پژوهش مبتني بر بهره‌گيري از روش‌هاي تركيبي است كه در آن به طور همزمان از داده‌هاي ثانويه(اسنادي) و بررسي‌هاي پيمايشي جهت تحليل و بررسي عوامل اصلي تاثيرگذار در شگل‌گيري و گسترش سكونتگاه‌هاي غيررسمي شهر اراك استفاده شده است. حجم نمونه بر اساس فرمول كوكران معادل با 384 نفر محاسبه شده است كه در بين ساكنان محله‌هاي باغ خلج و شهرك علي‌ابن‌ابيطالب توزيع شده است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از اين است كه مهاجرت‌هاي روستا شهري نقشي اساسي در شكل‌گيري و گسترش اين محله‌ها داشته‌اند. پايين بودن قيمت زمين و مسكن در اين محله‌ها در كنار ناتواني مالي ساكنين و مهاجرين روستايي زمينه مناسبي را براي گسترش اين محله‌ها فراهم ساخته است. اين محله‌ها به لحاظ بهره‌مندي از زيرساخت‌ها و تسهيلات عمومي در شرايط مناسبي قرار دارند، اما به لحاظ ويژگيهاي اقتصادي و اجتماعي از شرايط چندان مناسبي برخوردار نيستند. نرخ بيكاري اين محله‌ها به طور متوسط برابر با 35 درصد است. همچنين تراكم جمعيتي در اين محله‌ها نسبت به شهر اراك بسيار بالاتر است. با توجه به يافته‌هاي پژوهش به نظر مي‌رسد راهبردهاي ساماندهي اين محله‌ها بايستي در دو سطح ملي ـ منطقه‌اي و محلي به گونه‌اي هماهنگ مورد اهتمام قرار گيرند

This paper reviews one of the factors that cause urban development to be unsustainable, namely the informal settlements. These settlements are physical appearance of poverty in urban settlements that in terms of the formation and evolution, over time different trends covered. In this regard, this paper as a case study, Arak city has been selected. Method of research based on a combination of methods in which simultaneous secondary data (documents), and studies to survey has been used. Sample size calculated with using Cochrane formula that has been equivalent 384 cases that among residents of neighborhoods Ali ebneabitaleb and Bagh-e-Khalaj has been distributed. The results of research indicate that migrations from rural to urban play a key role in the formation and expansions of this neighborhood. Low cost land and housing in this neighborhood besides the financial inability of rural residents and migrants proper context for the spread of this neighborhood has provided. These neighborhoods in terms of enjoyment of infrastructure and public facilities are in good condition, but in terms of social and economic characteristics of the conditions have not so well, as that the neighborhood unemployment rate on average is equal to 35 percent. The population density in these neighborhoods is much higher than the city of Arak. According to research findings, it seems that these neighborhoods organizing strategies should be either regional and national level or local level. These efforts should be coordinated together.