شهود عرفاني ملاك حقيقي بودن وجود در برهان صديقين سينوي

Irfani Intuition; the Criterion for the Reality of Existence in Ibn Sina’s “Proof of the Righteous”

فلاسفه خداباور همواره كوشيده‏اند استدلالي بر وجود خدا اقامه كنند كه تا حد ممكن از مقدمات فلسفي بري باشد و بدون نياز به مخلوقات، از خود «حقيقت وجود» بر وجود حق گواه گيرند. بنابراين نخستين بار ابن‏سينا خود را به منزله مُبدِع و پيشگام اين مسيله معرفي كرد و با قياسي «شبه‏برهاني»، از حال «وجود» كه اقتضا دارد واجبي داشته باشد، بر «وجود خدا» استدلال كرد و آن را «برهان صديقين» ناميد؛ اما ملّاصدرا بر اين برهان اشكال كرده كه از راه «مفهوم وجود» بر وجود خدا اقامه دليل شده است، و به همين دليل آن را شبيه به صديقين ناميد. ما ضمن اينكه از زبان برخي فلاسفه تبيين مي‏كنيم كه اين برهان صديقين است، از طريق برهان شهودي و قرين به وجودي ابن‏سينا، روشن مي‏سازيم كه ابن‏سينا با يك تير دو نشان زده است؛ يعني هم برهان عقلي‏اش را هدف رفته و هم به طريق شهودي، به حقيقت عيني وجود دست يافته است.

Theist philosophers have always tried to come up with an argument for the existence of God without depending on philosophical premises, or requiring reference to creatures. For the first time, Ibn Sina introduced a quasi-demonstrative argument, reasoning from the mode of existence for the existence of God as the necessary existence, and called it “Proof of the Righteous”. Mulla Sadra criticized it for depending on the concept of existence, and called it a “pseudo-righteous” one. The authors of this article review some of the philosophers’ support for Ibn Sina, and then argue, from intuitive and near-existential arguments, that Ibn Sina kills two birds with one stone; i.e. suggests a rational argument, and intuitively gets into the objective reality of existence.