گامي براي تبيين مرزهاي تربيت و تعليم

A Step Further in the Explanation of the Borders of Education

بهره برداري از دو مفهوم تعليم و تربيت و واژه‌هاي معادل با اين دو، همواره در تغيير اعتبار و معني از شاخه‌اي به شاخه ديگر سير نموده است. ارتباط و يا انفصال اين دو مفهوم و يا يگانه مفروض داشتن هر دو، نوع فهم و درك از آنها را دگرگون ساخته است. در اين مقاله، سه نوع ارتباط براي دو مفهوم تربيت و آموزش به صورت آموزش، معادل با جمع دو مقوله تربيت و آموزش، آموزش و تربيت، به عنوان دو مقوله مستقل و در نهايت، تربيت، معادل با جمع دو مقوله تربيت و آموزش مورد بررسي واقع شده است. نتيجه اين بررسي گويا است كه افتراق و اتفاق اين دو مفهوم به هر صورتي كه مفروض شود، نوعي قرارداد دانسته شود كه به امر ذاتي موجود در اين مفاهيم تعلّق ندارد. به عنوان پيشنهاد براي رفع اين مشكل، و در اين راستا مناسبترين قرارداد نيز ارايه شده است. از سوي ديگر از نظر مقامي و ارزشي و تقدّم و تاخّر و فضل و برتري، نيز گفتمان گوناگوني براي اين دو مفهوم تربيت و تعليم، بين صاحبنظران هست. در اين راه، واژه‌هاي مقدّسي از كتاب الهي قرآن كريم، نظير "تزكيه" نيز توسّط متبحرّان به پشتيباني اين بحث فراخوان گرديده، و بر اهميّت تعيين دقيق حدود و ثغور اين مفاهيم افزوده است. اين اختلافات، هم از ديدگاه متخصصان و نظريّه پردازان حوزه تعليم و تربيت، هم از ديدگاه اجرايي و هم در ارتباط با بعضي مباني ديني در اين مقاله مورد ملاحظه قرار گرفت. سپس، راهكار منطقي و راه حل مناسب استخراجي از اين مقاله در باب مقام و فضل و تقدم و تاخر اين مفاهيم، ذو مراتب و مشكّك دانستن آنها است.

Application of the term education, including teaching and training, and its equivalents have always conveyed different meanings to the users. Whether teaching and training have been considered together or separately, have influenced the meanings derived from this term. In this article the relation of these terms are considered in a threefold manner: (a) education as a combination of training and teaching, (b) training and teaching as two distinct process, and (c) training as a combination of teaching and training. The results indicated that combination or distinction of the two concepts are formal, not related to the nature of both. The best form is provided in this article to solve the problem. On the other hand, there are debates retarding the priority and importance of each of these terms. Furthermore, Quranic concepts such as purification is proposed by some scholars, adding more details to the borders of education. This challenge is considered in this article from the views of scholars in performance and religious aspects. The solution for this problem, according to this article, is to consider education as a twofold process, neither of which bears certainty.