شهرداري‌ها و اقتصاد گردشگري؛ چالش‌ها و تنگناها، راهكارها و توصيه‌ها

Municipalities and the economy of tourism; challenges and limitations; suggestions and instructions (Case study: Mashhad municipality and the income earned from the tourists and pilgrimes)

شهرداري‌ها به عنوان متوليان واقعي مديريت و برنامه‌ريزي شهري، نگاه ويژه‌اي به بخش گردشگري پيدا كرده‌اند. آنها در تامين زيرساخت‌ها و بسترهاي لازم براي كسب درآمد گردشگري با مشكلات زيادي دست به گريبانند، زيرا يكي از مهم‌ترين چالش‌هايي كه در حال حاضر شهرداري‌ها با آن مواجه اند تامين منابع مالي براي انجام وظايف و ماموريت‌هاي قانوني و يا نياز‌ها و مطالبات شهروندان است. در حال حاضر درآمد شهرداري‌ها را عوارض غيرمستمري چون ارزش افزوده تراكم ساختماني تشكيل مي‌دهد. بنابراين شهرداري‌ها در تامين زيرساخت‌ها و فضاهاي مورد نياز شهروندان و گردشگران نياز به منابع جديد درآمدي دارند. در اين مقاله با توجه به روش تحقيق توصيفي- تحليلي (منتج از روش اسنادي و تحليل ثانويه داده‌هاي پيمايشي) ضمن شناخت ويژگي‌هاي اقتصادي و اجتماعي زايران مشهد، ميزان تقريبي درآمدهاي بخش گردشگري كلان‌شهر مشهد (به تفكيك نوع درآمدها) و ميزان هزينه‌كرد شهرداري مشهد براي گردشگران و زايران شناسايي و با محاسبه هزينه- درآمد شهرداري مشهد، مسيولين شهرداري‌ها مي‌بايد به بخش گردشگري به عنوان يكي از مهم‌ترين منابع درآمدي (درآمد مطمين و پايدار) براي سال‌هاي آتي توجه كنند. ممكن است چالش‌ها و تنگناهايي نيز براي ورود شهرداري‌ها به اين عرصه مطرح شود كه ‌بايد راهكارها و راهبردهايي قانوني و منطقي براي حل آنها اتخاذ شود. در اين مقاله سعي شده است تا اين محدوديت‌ها مطرح و راهكارهاي حل چالش‌هاي حقوقي، قانوني، منابع اعتباري، تامين نيروي انساني و ... براي حضور قدرتمند شهرداري‌ها در بخش گردشگري ارايه شود. نتايج مطالعه نشان مي‌دهد با وجودي كه شهرداري مشهد در بين كليه سازمان‌ها و نهادهاي ذي‌نفع و ذي‌ربط بخش گردشگري، بيشترين خدمات گردشگري را به زايران ارايه مي‌كند، اما از جايگاه مناسبي در عرصه مديريتي كلان گردشگري شهر مشهد برخوردار نيست. در شرايط كنوني، شهرداري كمتر از 5 درصد هزينه‌ براي زايران را از محل گردشگري كسب مي‌كند. همچنين مشكلات قانوني و حقوقي، فقدان طرح و برنامه مشخص براي كسب درآمد و ضعف شديد منابع انساني، مهم‌ترين مشكلات شهرداري براي دستيابي به موقعيت مناسب در عرصه گردشگري است.

Municipalities as the true managers and planners of the cities pay a special attention to the tourism industry in their cities. In their way to provide the deep structures and better ways for earning more money, they face many and diverse problems. One of these big problems is to provide enough financial resources to do their duties. The present income of the municipalities is not enough for the services they provide for the citizens. To do their job better, they need new financial resources. The writer of this article has studied the municipalities and the economy of tourism. His method in this research has been descriptive-analytical. The writer has also estimated the amount of money that can be earned from the tourist section. In this way he has suggested that the municipality should pay a special attention to the tourism section and industry. He has also covered the challenges and limitations and has finally provided some suggestions and instructions for this new financial resource