دلبستگي به خدا در بافت فرهنگ اسلامي: پايه هاي نظري، ساخت و رواسازي ابزار اندازه گيري

Attachment to God in the Context of Islamic Culture: Theoretical Foundation and Development of a Scale

همانطور كه ايجاد رابطه دلبستگي ايمن در كودكان براي رشد و ارتقاي سلامت آنان در بزرگسالي يك امر حياتي تلقي مي شود، شكل گيري و تحول دلبستگي ايمن به خدا نيز مي تواند در شكوفايي معنوي، سازگاري، سلامت و بهزيستي انسانها نقش اساسي داشته باشد. تا به حال مقياس هاي متعددي(مثلاً روات و كركپاتريك، 2002؛ بك و مك دونالد، 2004) در بافت فرهنگ مسحيت ساخته شده كه توسط پژوهشگران اسلامي نيز در برخي تحقيقات مورد استفاده قرار گرفته اند. در صورتي مي توان تحقيقات بين فرهنگي در مورد سازه دلبستگي به خدا و نتايج روانشناختي آن انجام داد كه سازه مورد نظر از لحاظ تيوريكي، الهياتي و آزمايشي ارتباطش با فرهنگ و دين خاصي مورد بررسي قرار گرفته و اعتبار نظري و عملياتي آن محرز شده باشد. پايه هاي نظري و الهياتي به كارگيري دلبستگي به خدا در بافت فرهنگ مسيحي قبلاً مورد بررسي قرار گرفته است. در حالي كه در مورد پايه هاي نظري و الهياتي دلبستگي به خدا در فرهنگ اسلامي تحقيقي صورت نگرفته است و آزمون هاي معتبر و روا در اين زمينه ساخته نشده است. پژوهش حاضر اهداف زير را دنبال مي كند: الف) كشف و ارايه پايه هاي نظري و الهياتي دلبستگي به خدا در فرهنگ اسلامي ب) ساخت و اعتباريابي مقياس دلبستگي به خدا بر مبناي پايه هاي نظري كه از متون اسلامي استخراج شده است. در رسيدن به هدف اول متون اسلامي بررسي شد و با استفاده از روش تحليل محتواي متون اسلامي و استنباط هرمنوتيكي پايه هاي نظري دلبستگي به خدا استخراج گرديد. در راستاي رسيدن به هدف دوم مقياس تهيه شده (46 سوالي) بر روي 313 نفر از مسلمانان در كشور استراليا اجرا شد. نتايج نشان داد كه مقياس مورد نظر داراي 6 عامل مشخص در ارتباط با الگوهاي خود و ديگران بوده و در كل از روايي و اعتبار بالايي برخوردار است. نتيجه حاصل نشان داد كه در اسلام تيوري دلبستگي به خدا وجود دارد كه با مباني ديني سازگار است و مي توان با استفاده از اين مباني، مقياس معتبري براي اندازه گيري تفاوت هاي فردي در ابعاد دلبستگي به خدا در اسلام ساخت.

The aims of the current study were as following: a) exploration of the theoretical and theological basis of attachment to God in Islamic spirituality, b) development and validation of a scale on the basis of a sound theory. A hermeneutic approach was used to review and interpret Islamic primary sources to extract theoretical and theological basis of attachment to God. Structured interviews, previous scales, and deductive approaches were used to develop a scale. This scale was administered on 313 Australian Muslims sampled from the Sydney and its vicinity by means of stratified sampling procedure. Analysis of the result revealed that a) Islamic spirituality has a solid basis for attachment to God that can be extracted from Quranic verses; Quranic stories, divine attributes, as well as Muslims supplications, b) the attachment to God in Islamic spirituality have a proper validity and reliability indices and factor analysis revealed the six factors in this scale. Data indicated that theoretical foundation of attachment to God was verifiable in Islamic texts. In addition data indicated that development of the scale in attachment to God in Islamic context is plausible and valid.